İntihar Haberlerinin Basılı Medyada Sunumunda Etik Sorunlar; Sabah ve Sözcü Gazetesi İdeolojik İntihar Haberleri Üzerine Değerlendirme

Abstract

ÖZ İntihar dünya genelinde önde gelen ölüm nedenlerinden biridir. Günümüzde her yıl 800 bin kişi çeşitli nedenlerle intihar etmekte, bu durum ise küresel bir halk sağlığı sorunu olarak devam etmektedir. Buna paralel olarak Türkiye’de basılı medyada intihar haberlerinin temsilinin etik ilkelere uymadan yapıldığı gözlemlenmektedir. İntihar haberlerini yayımlarken medyanın bu konuda bilinçli ve hassas olması çok önemlidir. Çünkü gerçekleşmiş bir intihar olayının kitle iletişim araçlarıyla halka aktarılmasının ardından olası intihar olaylarını tetiklemesi mümkün gözükmektedir. Bu çalışmanın temel amacı 2021 yılında Türkiye’de basılı medyada yer alan tamamlanmış intihar haberlerinin etik ve ideolojik açıdan incelenmesidir. Türkiye’nin en yüksek tirajlı ve farklı ideolojik görüşe sahip iki gazetesi Sabah ve Sözcü gazetelerinde yer alan intihar haberlerine ilk olarak etik açıdan ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından medya profesyonelleri için yayımladığı kılavuzda belirtilen intihar haberleri kurallarına uyup uymadığına bakılmış, ardından intihar kavramı üzerinden yaptıkları haberlerde ideolojik etkinin/yansının olup olmadığı örnek haberler üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde intihar kavramı, tarihi, kuram ve risk faktörlerinden bahsedilmiş; ikinci bölümde haber, ideoloji, etik kavramları literatür olarak araştırılmış ve bölümün devamında da Türkiye’deki intihar haberleri konusundaki kısıtlamalar ile Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) intihar haberleri kılavuzu maddelerine değinilerek Sabah ve Sözcü gazetelerinin yapılarından bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde yer verilen bulgular, sonuç ve öneriler kısımlarıyla çalışma tamamlanmıştır. Çalışmanın sonucunda; Türkiye’nin en yüksek tirajlı ve ideolojileri farklı Sabah ve Sözcü gazetelerinde yer alan 2021 yılına ait toplam 110 intihar konulu haber incelenmiştir. Çalışmada intiharların nedeni, yöntemi, cinsiyet, yaş, aylara göre intihar sayısı, haberin yer aldığı sayfa gibi bilgiler de yer almıştır. Genel olarak bu gazetelerde Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) yayımladığı etik ilkelere uyulmadığı görülmüş ayrıca 2021 yılında en fazla intihar nedeninin aile içi sorunlardan/nedenlerden kaynaklandığı, erkeklerin kadınlara oranla daha fazla intihara meyilli olduğu, orta yaştaki bireylerde intiharın daha yaygın olduğu, ayların başında ve sonlarında intiharların artış gösterdiği bulgularına rastlanmıştır. Ayrıca bu gazetelerin kendi ideolojileri doğrultusunda intihar olayı/kavramı üzerinden çok sayıda haber yaptıkları da araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.

ABSTRACT Suicide is one of the leading reasons of death worldwide. Today, 800 thousand people commit suicide every year for various reasons, and this situation continues to be a global public health problem. In parallel, representation of suicide news in printed media in Türkiye is observed to be conducted without adhering to ethical principles. It is very important for the media to be conscious and sensitive when publishing suicide news, because it is possible to trigger potential suicide incidents after a suicide incident is conveyed to the public through mass media. The main objective of this study is to examine the completed suicide news in printed media in Türkiye in 2021 from an ethical and ideological perspective. Firstly, the suicide news in Sabah and Sözcü, Türkiye's two newspapers with the highest circulation and different ideological views, were examined in terms of ethics and if they comply with the rules of suicide news specified in the guide published by the World Health Organization for media professionals. Then, the ideological impact/reflection in their news reports on the concept of suicide was evaluated through sample news. In the first section of the study, the concept of suicide, its history, theory, and risk factors are discussed; in the second section, the concepts of news, ideology, and ethics are explored in literature, and then the limitations in the suicide news in Türkiye and the World Health Organization (WHO)'s suicide news guidelines are discussed, as well as the structures of Sabah and Sözcü newspapers. The study is completed with the findings, results, and recommendations section in the third section. As a result of the study, a total of 110 suicide-related news in 2021 in Türkiye's highest circulation newspapers Sabah and Sözcü with different ideologies were examined. The study included information such as the cause of the suicides, the method, gender, age, monthly suicide numbers and the page on which the news appeared. In general, it was found that these newspapers did not adhere to the ethical principles published by the World Health Organization (WHO), and that the most common cause of suicide in 2021 was due to domestic problems/reasons. It was also found that men were more likely to commit suicide than women, that suicide was more common in middle-aged individuals, and that suicides increased at the beginning and end of the months. As a result of the research, it was also revealed that these newspapers made many news about the suicide event/concept in line with their own ideologies.