İşârî Tefsir ve İnsan Davranışlarının Düzeltilmesindeki Rolü (Abbasi Dönemindeki Bazı Tefsirler Üzerine Bir İnceleme)

Abstract

ÖZET "İşârî Tefsiri ve İnsan Davranışlarının Düzeltilmesindeki Rolü" başlığını taşıyan bu tezde, Abbasiler döneminde yazılan bazı tefsirler incelenmiştir. Tez, mukaddime, dört bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Araştırmacı bu tezde ilk olarak, temel kaidelerini Kur’an’dan, sünnet’ten, sahabe ve tabiin sözlerinden alan işârî tefsirin ne olduğunu açıklamış, işârî tefsirlerin çeşitlerinden bahsetmiş ve işârî tefsirin tasavvuf ile ilişkisine değinmiştir. Alimlerin bu tür tefsirler hakkındaki görüşlerini ve kabul şartlarını ortaya koymuş, sonra Abbasiler dönemindeki siyasi ve ictimai hayattan kısaca bahsetmiştir. Aynı zamanda alimlerin o dönemdeki gayretleri, insanları daldıkları dünyevi zefk-ü sefa konusunda uyararak ıslaha çalıştıkları, rabbani alimlerin meclislerinin genel olarak dünyanın şaşasını terk ederek ahirete hazırlanmayı konu edindiğini vurgulamıştır. Alimlerin bu gayretleri Abbasi toplumunda dinî ve ahlâkî bilincin yaygınlaşmasına, geniş bir kesimin bu dünyanın tuzaklarından çekinmesine ve ahiret işlerine ilgi duymasına neden olmuştur. Daha sonra o dönemin en meşhur işârî tefsircilerinden; onların şahsi, ilmi hayatlarından ve işârî tefsirdeki metotlarından bahsetmiştir. İşârî tefsirlerden; onların terbiye yöntemlerinden ve sahih akideyi; Allah ile aramızdaki bağı sağlamlaştırma, gayba ve elçilere imanı güçlendirme konusundaki etkilerine değinmiştir. Araştırmacı nefis tezkiyesi ve ıslahı temel alan tefsirlerden bahsettiği gibi, güzel ahlak ve üstün erdemlere sahip olmak için güzel dostlar edinmenin önemine vurgu yapan bazı tefsirleri de zikretmiştir. Araştırmacı ayrıca işârî tefsirin, insanın yaratıcı karşısındaki acziyeti, O’nun çizdiği sınırlarda durmasının gereği, O’nun emir ve yasaklarına boyun eğmesi ve kötülüğün iyilikle nasıl defedilmesi gerektiği konularındaki başarısını ortaya koymuştur. Araştırmacı sonuç olarak, insan davranışlarını düzeltme konusunda etkili olan ilkelere yönelik eğitim metotlarının hazırlanması ve eğitim gören kişilerin seviyesine uygun kitapların basılmasını tavsiye etmiştir. .

ABSTRACT This thesis is entitled as, "The indicative interpretation and its role in evaluating human behavior" Which includes The following: an analytical study of models of interpretations in the Abbasid era. This study included an introduction, Four chapters, and a conclusion where the researcher quoted the rules and basics of the indicative interpretations from Qur’an Kareem and Prophet Muhammed p.b.u.h’s sunnah. He also presented the indicative interpretation branches, and their relationship to mysticism. The researcher then presented this type of interpretation and its conditions for acceptance, A brief overview of the social and political life in the Abbasid era. The activities of scholars in that era and their call for reform in light of the people’s immersion in a life of luxury and amusement while the Persian element overcame the political decision and councils of the divine scholars in that era, who were characterized by the call to asceticism in this world and desire for the hereafter. This led to the spread of religious and moral awareness in the Abbasid society, Reluctance of many people from the trappings of this world and interest in the affairs of the afterlife. The researcher then mentioned the most famous commentators of that era, and gave brief descriptions of their personal and scientific lives. Moreover He also presented their methods of interpretation, some of their indicative interpretations, behavioral and educational implications and Explained their role in confirming the correct belief by strengthening the connection with Allah s.w.t, in the unseen and the messenger’s presence as well. He chose some interpretations that contribute to recommending, reforming, treating, promoting souls and highlighting, The importance of good companionship in acquiring noble values and good morals. The researcher also showed the extent of the influence of indicative interpretations on dealing respectfully Allah s.w.t by lacking and groveling to him, being patient with his decrees, compliance with his commands or prohibitions, and dealing respectfully with people with kind words and good deeds and warding off evil with goodness, finally, The researcher concluded by confirming the importance of indicative interpretation in reforming souls and behavior assessment. He also recommended the preparation of educational curricula concerned with behavioral values, Which are represented in printing textbooks that correspond to the different age stages of young people.