Barış Müstecaplıoğlu’nun Romanlarında Yapı ve İzlek

Abstract

ÖZ Barış Müstecaplıoğlu (1977-) yenilikçi duruşuyla Türk romancılığının önemli isimleri arasında yer almıştır. Günümüzde fantastik türün en iyi yazarlarından biri olarak kabul edilen Müstecaplıoğlu, fantastik romanın yanı sıra polisiye, bilim kurgu gibi diğer türlerde de eserler vermiş, öykü ve roman eleştirileri kaleme almıştır. Bu çalışmada öykü ve romanları ile bilinen yazarın romanları yapı ve izlek bakımından incelenmiştir. Fantastik romanlar, gerçek ve bilinen dünyanın ötesinde hayal gücüne dayalı bir dünya oluşturarak burada geçen olayların anlatıldığı romanlardır. Hayal kurmanın önemini vurgulayan yazar, gerçek hayatta kendisini kızdıran ön yargıları, uğruna savaşabileceği özgürlükleri, ırkçılık, soykırım, despotizm gibi duyguları hayalî bir diyarda kendi yarattığı ırklar ve karakterler arasında geçen olaylarla aktarmıştır. Yazarın heyecanlı maceralar ve hayal gücü ile süslediği romanların mitolojisi, coğrafyası, tarihi, ırkları, kültürü ile yani “her detayıyla” yazara ait bir kurgudur. Müstecaplıoğlu, romanlarının evrensel izleklerini zaman, mekân ve ulusal kültürlerden bağımsız olarak işlemesine rağmen Türk mitolojisinin unsurlarından da yararlanmıştır. Şamanlar Diyarı (2012-2014) serisinde Türk mitolojisinde önemli bir yere sahip olan şamanların yaşam tarzlarını ve ritüellerini şaman karakterler özelinde aktarmıştır. İnsan kaynakları alanında çalışan ve insanları gözlemlemeyi seven yazar, gerçek hayatta rahatsızlık duyduğu olayları romanlarına yansıtmıştır. Romanlarının çoğu fantastik türde ve bilim kurgu türünde olmasına rağmen kurgularının gerçek ile bağlantısı güçlüdür. Romanlarının kurgusunu fantastik, bilim kurgu, tarihî, mitolojik unsur ve karakterlerden yararlanarak şekillendiren yazar, işlediği izleklerde insani ve evrensel sorunları merkeze alarak romanlarını gerçekçi ve sorgulayıcı bir çizgide ortaya koymuştur. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. ‘Birinci Bölüm’de yazarın hayatı, sanat anlayışı ve eserleri hakkında bilgiler verilmiştir. Barış Müstecapıloğlu ile şahsım tarafından yapılan söyleşi ve internet tabanlı röportaj ışığında hazırlanan bu bölümde Müstecaplıoğlu’nun röportajları ve 20 Yaşıma Mektup ve Hayallere Ulaşma Rehberi kitaplarından da faydalanılmıştır. Çalışmanın ‘İkinci Bölüm’ünde Barış Müstecaplıoğlu’nun roman türündeki on iki romanı, yapı bakımından incelenmiştir. Teorik kaynaklardan da yararlanılarak tespitler desteklenmiştir. Çalışmanın ‘Üçüncü Bölümü’nü oluşturan izlek bölümünde psikoloji, sosyoloji, tarih gibi disiplinlerden yararlanılmıştır. Müstecaplıoğlu’nun romanları ötekileştirme, özgürlük, ön yargı ve başkaldırı izlekleri üzerine şekillenmiştir. Romanlarında sıklıkla insanların dün olduğu gibi bugün de problemi olan ön yargılarını kırmayı denemiştir. Yazar, romanlarında gelecekteki problemlere de ayna tutmak istemiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde ise Barış Müstecaplıoğlu’nun romancılığının değerlendirilmesi yapılmıştır. Kaynakça kısmında hem yazarla hem de alanla ilgili kaynakçaya yer verilmiştir. Çalışmanın ek kısmında 24.03.2023 tarihinde yapılan görüşmenin ses kaydının yazar tarafından kontrol edilmiş deşifresine ve yazarın fotoğraflarına yer verilmiştir.

ABSTRACT Barış Müstecaplıoğlu (1977-) was een van die belangrike name van die Turkse romanisme met sy innoverende standpunt. Müstecaplıoğlu, wat vandag as een van die beste skrywers van die fantasiegenre beskou word, het ook werke in ander genres soos speur- en wetenskapfiksie sowel as fantasieromans geskryf, en het ook storie- en romankritiek geskryf. In hierdie studie is die romans van die skrywer, wat bekend is vir sy verhale en romans, in terme van struktuur en patroon ondersoek. Fantasieromans is romans wat die gebeure vertel wat hier plaasvind deur 'n wêreld te skep wat gebaseer is op verbeelding buite die werklike en bekende wêreld. Die skrywer beklemtoon die belangrikheid van droom en dra die vooroordele oor wat hom in die werklike lewe kwaad maak, die vryhede waarvoor hy kan veg, gevoelens soos rassisme, volksmoord en despotisme deur die gebeure wat plaasvind tussen die rasse en karakters wat hy in 'n denkbeeldige land geskep het. Die mitologie, geografie, geskiedenis, rasse en kultuur van die romans, wat die skrywer versier met opwindende avonture en verbeelding, is fiksie wat 'in elke detail' aan die skrywer behoort. Alhoewel Müstecaplıoğlu die universele temas van sy romans onafhanklik van tyd, ruimte en nasionale kulture verwerk het, het hy ook baat gevind by die elemente van die Turkse mitologie. In die Land of Shamans (2012-2014) -reeks het hy die lewe van sjamane oorgedra, wat 'n belangrike plek in die Turkse mitologie het, en veral hul rituele en lewenstyle vir sjamanistiese karakters. Die skrywer, wat op die gebied van menslike hulpbronne werk en daarvan hou om mense waar te neem, het die gebeure waarmee hy in die werklike lewe ongemaklik is, in sy romans weerspieël. Alhoewel die meeste van sy romans in die fantasie- en wetenskapfiksiegenres is, het sy fiksie 'n sterk verband met die werklikheid. Die skrywer, wat die fiksie van sy romans gevorm het deur gebruik te maak van fantastiese, wetenskapfiksie, geskiedenis, mitologiese elemente en karakters, het sy romans in 'n realistiese en bevraagtekenende lyn voorgestel deur op menslike en universele probleme in sy paaie te fokus. Die studie bestaan uit drie dele. In die "Eerste Deel" is inligting gegee oor die skrywer se lewe, begrip van kuns en werke. In hierdie afdeling word onderhoude met Müstecaplıoğlu en ander onderhoude wat deur die skrywer gevoer is en inligting wat uit bronne verkry is, gebruik. In die "Tweede deel" van die studie is twaalf romans van Barış Müstecaplıoğlu in die genre van romans in terme van struktuur ondersoek. Teoretiese bronne is ook gebruik om die bevindinge te ondersteun. In die snit wat die "Derde Deel" van die studie uitmaak, is dissiplines soos sielkunde, sosiologie en geskiedenis gebruik. Müstecaplıoğlu se romans word gevorm oor die temas marginalisering, vryheid, vooroordeel en rebellie. In sy romans het hy dikwels probeer om mense se vooroordele wat vandag problaemia het, te verbreek soos gister. In sy romans wou die skrywer ook 'n spieël ophou vir toekomstige probleme. In die slotgedeelte van die studie is die evaluering van Barış Müstecaplıoğlu se romanisme gedoen. In die bibliografie-afdeling word 'n bibliografie wat verband hou met beide die skrywer en die veld ingesluit. In die aanhangsel van die studie is die transkripsie van die onderhoud wat ons op 24.03.2023 gehad het, deur die skrywer nagegaan en die foto's van die skrywer ingesluit.