Çeçen-Rus Savaşları ve Türk Basınına Yansımaları

Abstract

ÖZ Çeçenler, 1991 yılında yerel Sovyet hükümetini devirip Çeçenistan’ın kontrolünü ele geçirmiş ve Cahar Dudayev liderliğinde Çeçenistan’ın bağımsızlığı ilan edilmiştir. Rusya, Çeçenistan’ın bağımsızlığını kabul etmemiş ve iki ülke arasında 1994-1996 ve 1999-2009 yılları arasında iki önemli savaş meydana gelmiştir. Birinci Çeçen-Rus Savaşı, 1996 yılında imzalanan Hasavyurt Antlaşması ile savaş sona ermiş ve Çeçenler, Ruslara karşı büyük bir zafere imza atmışlardır. Ancak bu dönemden itibaren ulus inşa sürecinin tamamlamak yerine radikal bir İslamlaşmayla karşı karşıya kalan Çeçenistan’da iç karışıklıklar başlamıştır. Yaşanan gelişmeler Birinci Çeçen-Rus Savaşı’nda istediğini elde edemeyen Rusya açısından büyük bir avantaja dönüşmüş ve 1999 yılında iki ülke arasında İkinci Çeçen-Rus Savaşı başlamıştır. İkinci Çeçen-Rus Savaşı, Rusya’nın Çeçenistan’ı tekrar ele geçirmesiyle beraber 2009 yılında resmi olarak sona ermiştir. Çalışmada Çeçenistan ile Rusya arasındaki ilişkiler tarihi süreç bağlamında ele alınmış olup, Çeçen-Rus Savaşları ve Türk basınındaki yansımaları detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu bağlamda, Türk basınında Çeçen-Rus Savaşları’nın başlangıcından sonuna kadar meydana gelen gelişmeleri nasıl ele aldığı değerlendirilmiştir. Türkiye’nin farklı ideolojilerine sahip ve geniş okuyucu kitlesine hitap eden Cumhuriyet, Hürriyet ve Türkiye gazeteleri seçilmiş ve 1994-1996 ile 1999-2009 yılları arasında gerçekleşen Çeçen-Rus Savaşları’yla ilgili birinci sayfalarından yayımlanan haberleri analiz edilmiştir. Gazetelerde önemli görülen haberlerin genellikle ana sayfadan verilmesinden dolayı çalışmamızda gazetelerin birinci sayfalarında yer alan haberler ele alınmıştır. Türkiye'nin en yüksek tirajlı gazetesi olan Hürriyet ile farklı ideolojilere sahip Cumhuriyet ve Türkiye gazetelerinin Çeçen-Rus Savaşları ile ilgili haberleri incelenmiş ardından haberlere ilişkin içerik analizi yapılmıştır. Yapılan analizlerde Türk basınının Çeçen-Rus Savaşları ile ilgili gelişmelere genişçe yer verdiği ve konuyla ilgili çok sayıda haber yayımladığı görülmüştür.

ABSTRACT Chechens overthrew the local Soviet government and took control of Chechnya in 1991, and Chechnya's independence was declared under the leadership of Cahar Dudayev. Russia did not accept the independence of Chechnya and two important wars took place between the two countries in 1994-1996 and 1999-2009. The First Chechen-Russian War ended with the Hasavyurt Treaty signed in 1996, and the Chechens achieved a great victory against the Russians. However, since this period, internal turmoil started in Chechnya, which faced radical Islamization instead of completing the nation-building process. The developments experienced turned into a great advantage for Russia, which could not get what it wanted in the First Chechen-Russian War, thus the Second Chechen-Russian War started between the two countries in 1999. The Second Chechen-Russian War officially ended in 2009 with Russia's recapture of Chechnya. In the study, the relations between Chechnya and Russia were discussed in the context of the historical process, and the Chechen-Russian Wars and their reflections on the Turkish press were examined in detail. It has been evaluated how the Turkish press handled the developments that took place from the beginning to the end of the Chechen-Russian Wars. In this context, Cumhuriyet, Hürriyet and Türkiye newspapers, which have different ideologies of Turkey and appeal to a wide readership, were selected and the news published on the front pages of these newspapers on Chechen-Russian Wars between 1994-1996 and 1999-2009 were analyzed. Since the news that is considered important in the newspapers are usually given from the main page, the news on the first pages of the newspapers is discussed in our study. The news about the Chechen-Russian Wars of Hürriyet, the newspaper with the highest circulation in Turkey, and Cumhuriyet and Türkiye newspapers with different ideologies were analyzed, and then a content analysis of the news was made. In the analyzes made, it is seen that the Turkish press gave wide coverage to the developments related to the Chechen-Russian Wars and published lots of news on the subject.