Sosyal Adalet Liderliğinin Öğretmenlerin Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Akademik İyimserliğin Aracılık Rolü

Abstract

ÖZ Bu araştırmanın amacı okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği davranışlarının öğretmenlerin vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisini incelemektir. Bununla birlikte çalışmada sosyal adalet liderliği ve öğretmenlerin vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide akademik iyimserliğin aracılık etkisi incelenmiştir. Araştırma, kesitsel tarama deseninde tasarlanmıştır. Ayrıca öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin sosyal adalet liderliği uygulamaları, öğretmen akademik iyimserliği ve öğretmen örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki çok düzeyli yapısal eşitlik modeli (YEM) ile incelenmektedir. Çalışma evreninin zaman ve maliyet bakımından sınırlılıkları nedeniyle basit tesadüfi örnekleme yöntemi seçilmiş, araştırma örneklemi 64 okulda görev yapan 764 öğretmenden oluşmuştur. Verilerin analizinde SPSS 25 ve Mplus 8.80 paket programları kullanılarak betimleyici istatistikler, doğrulayıcı faktör analizi, Beyesian tahmin yaklaşımına dayalı YEM yol analizi yapılmıştır. Sonuç olarak öğretmenlerin, okul müdürlerinin sosyal adalet liderliğine yönelik görüşleri doğrultusunda yüksek algı düzeyine sahip oldukları belirlenmiştir. Araştırmanın diğer değişkenlerinden biri olan öğretmen akademik iyimserliğine yönelik öğretmenlerin yüksek algı düzeyine sahip oldukları saptanmıştır. Aynı şekilde örgütsel vatandaşlık davranışına yönelik öğretmenlerin, algı boyutu yüksek düzeydedir. Sosyal adalet liderliği ve öğretmen bireysel akademik iyimserliği arasında pozitif yönlü yüksek düzeyde bir ilişki olduğu görülmüştür. Araştırmada öğretmen vatandaşlık davranışları ile öğretmen akademik iyimserliği arasında pozitif yönlü orta düzeyde ilişki saptanmıştır. Son olarak müdürlerin sosyal adalet liderliği uygulamaları, öğretmen akademik iyimserliği aracılığı ile öğretmenlerin vatandaşlık davranışını pozitif yönde kısmi olarak yordamaktadır. Bu durum da okuldaki sosyal adalet liderliği uygulamalarının öğretmen akademik iyimserliğini geliştirebileceği ve bunun da öğretmenlerin vatandaşlık davranışını artıracağı anlamına gelmektedir.

ABSTRACT The aim of this study is to examine the effect of principals' social justice leadership behavior on teachers' citizenship behavior. In addition, the mediating effect of academic optimism on the relationship between social justice leadership and teachers' citizenship behavior was examined. This study used a cross-sectional survey design. Additionally, the relationship between principals' social justice leadership practices, teachers' academic optimism, and teachers' organizational citizenship behavior according to teachers' perceptions was examined using a multilevel structural equation model (SEM). Owing to the limitations of the study population in terms of time and cost, a simple random sampling method was selected, and the research sample consisted of 764 teachers working in 64 schools. Descriptive statistics, confirmatory factor analysis, and SEM path analysis based on the Bayesian estimation approach were performed using SPSS 25 and Mplus 8.80 package programs. The results showed that teachers had a high level of perception, in line with their views on the social justice leadership of school principals. It was determined that teachers had a high level of perception towards teacher academic optimism, which is one of the other variables of the study. Likewise, teachers' perceptions towards organisational citizenship behaviour are high. There was a highly positive relationship between social justice leadership and the individual academic optimism of teachers. In this study, a moderate positive relationship was found between teacher citizenship behaviors and teacher academic optimism. Finally, principals' social justice leadership practices partially positively predicted teachers’ citizenship behaviors through teachers' academic optimism. This means that social justice leadership practices in schools can improve teachers' academic optimism, which, in turn, can increase teachers' citizenship behaviors.