Ortopedik Engelli Ergenlerin Ayrımcılık Deneyimleri: Bingöl İli Örneği

Abstract

ÖZ

Tüm engellilerin, insan onuruna yaraşır bir yaşam sürmeleri oldukça önemlidir. Toplumda, özellikle kırılgan gruplara yönelik bazı ayrımcılıklar yaşanabilmektedir. Bu kırılgan gruplar arasında ayrımcılığa maruz kalan ortopedik engelli ergenler de bulunmaktadır. Ortopedik engelli ergenlerin, okul, aile, yakın ilişkiler, sosyal hayata katılım, hizmetlere erişim ve ulaşımda ne tür ayrımcılıklara uğradıkları ortaya koymaya çalışılmıştır. Ortopedik engelli ergenlerin, engellilik deneyimleri doğrultusunda yaşadıkları ayrımcılık sorunsalı ele alınmıştır. Bu bağlamda ortopedik engelli ergenlerin maruz kaldıkları ayrımcılık boyutları ve alanları analiz edilmiştir. Ortopedik engelli ergenlerin, deneyimledikleri sorunlar ve ayrımcılık karşısında ne hissettikleri ve yaklaşımları üzerinde durulmuştur. Ortopedik engelleri nedeniyle ayrımcılık hakkındaki bireysel ve toplumsal düşüncelerini anlamaya yönelik verileri toplamak amaçlanmıştır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel veri toplama tekniklerinden biri olan görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini, araştırmanın amacına uygun, 12-18 yaş arası 16 ergen katılımcı oluşturmaktadır. Araştırma, Bingöl il sınırları içerisinde gerçekleştirilmiştir. Ölçüt (kriter) örnekleme türü seçilmiştir. Araştırmadan elde edilen önemli bulgular şu şekildedir; Araştırmaya katılan ortopedik engelli ergenlerin büyük bir bölümü erkek, eğitime devam eden, bekâr ve 12-18 yaş grubundan oluşmaktadır. Kendilerine yönelik ‘özürlü’, ‘sakat’ gibi kavramların kullanılmasını istemediklerini, bu kavramların dışlayıcı ve ayrımcı söylem taşıdığını ifade etmişlerdir. Katılımcılar, arkadaş ediniminde bazı zorluklar yaşamaktadırlar. Bu yüzden sosyalleşmeleri akranlarına nazaran daha az olması sosyal ortamdan izole bir hayat yaşamalarına neden olmuştur. Sosyal ortamlara yeterince kadar katılamayan ortopedik engelli ergenler, sosyal medyada daha çok vakit geçirmektedirler. Ortopedik engelliler birey için uygun fiziksel çevrenin tasarlanmadığı ya da ortopedik engelli bireyler göz ardı edildiğinden erişimde zorluk yaşamaktadırlar. Fiziksel çevrenin ve binaların ortopedik engellilere uygun tasarlanmadığı için ortopedik engellilerin hayata katılımı kısıtlanmakta ve bağımsız hareket etmesini zorlaştırmaktadır.

ABSTRACT It is very important that all persons with disabilities live a life worthy of human dignity. In society, some discrimination may be experienced, especially against vulnerable groups. Among these vulnerable groups, there are also orthopedically disabled adolescents who are exposed to discrimination. It was tried to reveal what kind of discrimination orthopedically disabled adolescents face in school, family, close relationships, participation in social life, access to services and transportation. The problem of discrimination experienced by orthopedically disabled adolescents in line with their disability experiences is discussed. In this context, the dimensions and areas of discrimination experienced by orthopedically disabled adolescents were analysed. The problems experienced by orthopedically disabled adolescents and their feelings and approaches in the face of discrimination were emphasised. It was aimed to collect data to understand their individual and social thoughts about discrimination due to orthopaedic disabilities. A qualitative research method was used in this study. The interview technique, one of the qualitative data collection techniques, was used. The sample of the research consists of 16 adolescent participants aged 12-18 years who are suitable for the purpose of the research. The research was conducted within the borders of Bingöl province. Criterion (criterion) sampling type was selected. The important findings obtained from the research are as follows; most of the orthopedically disabled adolescents who participated in the research were male, continuing their education, single and in the 12-18 age group. They stated that they did not want to use terms such as 'disabled' and 'crippled' and that these terms carry exclusionary and discriminatory discourse. Participants have some difficulties in making friends. Therefore, the fact that their socialisation is less than their peers has caused them to live an isolated life from the social environment. Orthopaedically disabled adolescents who cannot participate in social environments sufficiently spend more time on social media. Orthopaedically disabled people have difficulty accessing because the physical environment suitable for the individual is not designed, or orthopedically disabled individuals are ignored. Since the physical environment and buildings are not designed to be suitable for orthopedically disabled people, the participation of orthopedically disabled people in life is restricted, and it is difficult for them to move independently.