TEMEL ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE KARŞILANMAYAN BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK HİZMETİ GEREKSİNİMİ: KARABÜK İLİ ÖRNEĞİ

Abstract

ÖZET

Bu çalışmada, Karabük’te yaşayan 15-49 yaş grubu kadınların karşılanmayan sağlık hizmeti gereksinimlerinin saptanması ve temel özellikleri açısından birinci basamak sağlık hizmetlerinin değerlendirilmesini amaçlamıştır. Kesitsel çalışmanın evrenini, Karabük’te yaşayan 15-49 yaş grubu kadınlar (n=60544) oluşturdu. Örnek büyüklüğü, Epi-İnfo-7 StatCalc Programı’nda %95 Güven Aralığı, hata payı %5, desen etkisi iki ve prevalans %50 alınarak 764 olarak hesaplandı. Çalışmanın değişkenleri kadınların sosyodemografik ve doğurganlık özellikleri, sağlık hizmeti kullanımı, karşılanmayan sağlık hizmeti gereksinimi ve birinci basamak sağlık hizmetlerinin temel özelliklerini yansıtan değişkenlerdir. Veriler Ortalama±Standart Sapma ve yüzde dağılım biçiminde özetlenmiş olup, analizlerde Ki-kare testi uygulandı. Son bir yıl içinde kadınların %77,3’üne 15-49 yaş izlemi yapılmamıştır. Halen evli kadınların %16,2’sinin karşılanmayan aile planlaması gereksinimi vardır. Kanser taramalarında, 40 yaş ve üstü (n=257) kadınların %66,1’i hiç mamografi çektirmemiş, 30 yaş ve üstü (n= 488) kadınların %75,8’i hiç Pap Smear/HPV DNA testi yaptırmamıştır. Yaklaşık her üç kadından birisinin (%29,4) herhangi bir sağlık sorunu için, her on kadından birisinin (%10,1) ise jinekolojik/obstetrik bir sağlık sorunu için karşılanmayan sağlık hizmeti gereksinimi vardır. Birinci basamak sağlık hizmetleri temel özelliklerini istenilen düzeyde karşılayamamaktadır. Çalışma birinci basamak sağlık kuruluşlarında verilen hizmetlerin güçlendirilmesini vurgular.

ABSTRACT

In this study, it was aimed to determine the unmet health care needs of women aged 15-49 living in Karabuk and to evaluate primary health care services in terms of basic characteristics. The population of the cross-sectional study consisted of women aged 15-49 living in Karabuk (n=60544). The sample size was calculated as 764 using the 95% Confidence Interval, 5% margin of error, two pattern effect, and 50% prevalence in Epi-Info-7 StatCalc Program. The variables of the study are women's sociodemographic and fertility characteristics, health care use, unmet health care needs, and variables reflecting the basic characteristics of primary health care services. The data were summarized as Mean±Standard Deviation and percent distribution, and the Chi-square test was used in the analyses. In the last year, 77.3% of women between the ages of 15-49 were not followed up. 16.2% of currently married women have unmet family planning needs. In cancer screenings, 66.1% of women aged 40 and over (n=257) have never had a mammogram, and 75.8% of women aged 30 and over (n=488) have never had a Pap Smear/HPV DNA test. Approximately one out of every three women (29.4%) has an unmet health service need for any health problem, and one out of every ten women (10.1%) for a gynecological/obstetric health problem. Primary health care services cannot meet their basic features at the desired level. The study emphasizes the strengthening of services provided in primary health care facilities.