Türkiye’de Kur’ân Eğitiminde Öne Çıkan İhtilaflar

Abstract

ÖZ Kur’ân eğitim ve öğretimiyle ilgili faaliyetler Kur’ân-ı Kerîm’in nüzulünü müteakiben başlamıştır. Bu durum Kur’an’ın mesaj yönüyle birlikte tilavetiyle ibadet edilen bir kitab olmasıyla ilgilidir. Zira önce Cibril’in Hz. Peygamber’e sonra da Hz. Peygamber’in Sahabeye tilavetin nasıl gerçekleşeceğini öğretmesiyle süreç başlamış ve Kıyamete kadar da bu önemli miras Kur’an öğreticileri vasıyasıyla nakledilmiştir. Her Müslümanın Kur’ân-ı Kerîm’i usulüne uygun bir şekilde okuma ve öğrenmeyi kendisine bir vazife addetmesi önemli olduğu kadar kimden ve nasıl öğreneceği de aynı ölçüde önem arzetmektedir. Bu önem Türkiye için derece itibariyle fevkıyyet ifade etmektedir. Zira Cumhuriyet’in ilk yıllarından yüzyılın son çeyreğine kadar Kur’ân eğitim-öğretiminde yeterli seviyeler elde edilememiştir. Bu durum ehil öğreticilerin yetişmesini engellediği gibi öğrencilerin de sayıca az olmasına sebep olduğu söylenebilir. Ancak son yıllarda, tashîh-i hurûf ve aşere-takrîb-tayyibe tedrîsine yönelik ihtisâs kurslarının ve buralarda yetişen öğrencilerin sayısının hızla artması memnun edici bir gelişme olmakla birlikte tilavet eğitiminde bir birlikteliğin henüz sağlanamadığını esefle belirtmek icap eder. Son zamanlarda düzenlenen “Kırâat-Tilavet Sempozyumları’nın” sayılarının artmasının özellikle tilavet ihtilaflarının azaltılması noktasında umut verici gelişmelerdir. Bu çalışma, Cumhuriyet dönemi Türkiyesinde Kur’an-ı Kerîm’in tilaveti ile ilgili ortaya çıkan ihtilafları ve sebeplerini belirlemeyi, bu konuda öğreticilerin görüşlerini tespit etmeyi, söz konusu ihtilafların ortadan kaldırılmasına yönelik yapılması gerekenleri belirlemeyi ve Kur’ân tilavetinin öğrenimine/öğretimine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda ülkemizde Asım kıraatınının Hafs rivayeti üzere talim faaliyetinde bulunan meşhur hocaların Kur’ân öğretim farklılıklarını “nitel” yöntemle tespit etmeye, bu hocaların arasındaki öğretim farklılıklarını belirlemeye ve ortaya çıkan ihtilafları anlamaya yönelmiştir. Araştırma neticesinde ihtilafların daha ziyade bireysel müktesebat farklılaşması olarak sayılabilecek, öğreticilerin alan yeterlilikleri ve yetişme tarzlarının eğitime etkisinden, tecvidle ilgili kaynakların güncellenmemesi ve yaygınlaştırılmamasından, sorunların ise öğreticilerin alan yetersizlikleri, formasyon eksiklikleri, eğitim koşullarının fiziksel yetersizliği, öğrenci, öğretici, aile iletişiminin sağlıklı olmayışı gibi unsurlardan kaynaklandığı söylenebilir. Genel anlamda sayılan ihtilafların, Kur’an tilavet eğitiminde kullanılan kaynakların herkesimin rahatlıkla anlayıp kullanabileceği seviyede sadeleşmiş bir mahiyete büründürülmesi ve yaygınlaştırılması için gerekli tedbirlerin alınmasıyla nisbeten azalabileceği, sorunların ise öğretici kadroların alan ve eğitmenlik formasyonlarıyla desteklenmesi, özellikle hafızlık eğitiminde kursların eğitim-öğretim şartlarının çağımızın gereklerine uygun hale getirilmesi ve ebeveyn diyaloğunun sağlıklı oluşturulması gibi girişimlerle ortadan kalkabileceğini söylemek isabetli bir tesbit olarak görülebilir.

ABSTRACT The activities related to Qur'ânic education and training started following the revelation of the Qur'ân al-kerîm. This situation is related to the fact that the Qur'an is a book that is worshipped with its recitation along with its message aspect. Because the process started when Jibril first taught the Prophet and then the Prophet taught the Prophet's Companions how to recite the Qur'an, and this important heritage was transmitted through the Qur'anic teachers until the Day of Judgement. As important as it is for every Muslim to consider it a duty to read and learn the Qur'ân al-kerîm properly, it is equally important from whom and how to learn it. For Turkey, this importance is exceptional in terms of degree. Because from the first years of the Republic until the last quarter of the century, sufficient levels in Qur'anic education could not be achieved. It can be said that this situation prevented the training of competent teachers and caused the students to be few in number. However, in recent years, although the rapid increase in the number of specialisation courses for tashîh-i hurûf and aşere-takrîb-tayyibe and the number of students trained in these courses is a satisfactory development, it is necessary to state with regret that a unity in recitation education has not yet been achieved. The increase in the number of "Qiraat-Tilawat Symposiums" organised recently is a promising development especially in terms of reducing the tilawat disputes. This study aims to determine the conflicts and their reasons about the recitation of the Holy Qur'an in the Republican period in Turkey, to determine the views of the teachers on this issue, to determine what should be done to eliminate these conflicts and to contribute to the learning/teaching of Qur'anic recitation. In this context, it is directed to determine the Qur'anic teaching differences of the famous teachers in our country who teach the Hafs narration of Asim's qiraat with the "qualitative" method, to determine the teaching differences between these teachers and to understand the emerging disputes. As a result of the research, it can be said that the conflicts arise from the effect of the field competencies and upbringing styles of the teachers on education, which can be counted as individual acquaintance differentiation, the lack of updating and dissemination of resources related to tajweed, and the problems arise from factors such as the field inadequacies of the teachers, lack of formation, physical inadequacy of educational conditions, and unhealthy communication between students, teachers and families. In general terms, it can be seen as an accurate determination to say that the mentioned conflicts can be relatively reduced by taking the necessary measures for the simplification and dissemination of the resources used in Qur'an recitation education at a level that everyone can easily understand and use, and that the problems can be eliminated by supporting the teaching staff with field and instructor formations, especially in hafiz education, making the education-training conditions of the courses suitable for the requirements of our age and establishing a healthy parental dialogue.