Kur'an-ı Kerim Metninde Telakki Kavramı ve Zımni Okuyucunun Oluşma İmkanı - Yorumsal Bir Araştırma

Abstract

ÖZET

Bu çalışmanın amacı; metni oluşturma, kodlarını sorgulama ve anlamı inşa etmede etkili bir araç olan güzellik ve alımlama teorisindeki “örtük okuyucu” kavramı örneğinde Kur’an metnini anlamak ve incelemek için eleştirel yaklaşımların ve modern edebiyat teorilerinin ne kadar yararlı olduğunu araştırmaktır. Örtük okuyucu, metni okurken yazarın nasıl yazdığını düşünen okuyucudur. O, zihinsel çabası ve hitabın içeriğinin genel çerçevesini anlaması yoluyla metindeki boşlukların doldurulmasına katkıda bulunur. Yine bu çalışmada Kur’an metnine muhatap olan okuyucuyu keşfetmek ve kendisine yansıyan tezahür seviyelerini anlamak amaçlanmıştır. Çünkü okuyucu metnin muhatabıdır ve hidayete tabi olması umularak Kur’an kendisine indirilmiştir. İlahi hitabın amacı Kur’an’ın mesajlarının ve yüce maksatlarının okuyucuda gerçekleşmesidir. Buna göre Kur’an, kendisine gösterdikleri ilgi, ona verdikleri değer ve ondan edindikleri marifet ilhamları ölçüsünde ilk alıcısı olan Hz. Peygamberin, ardından onun nüzûlüne şahit olan neslin, tefsirin ve aynı anda hem gönderen hem alan rolünü oynayan müfessirin bir anlam oluşturabilme yeteneklerini etkilemiştir. Bu etkiler çeşitli uygulamalı tefsir yöntem ve yaklaşımları ile incelenmiştir. Araştırmanın giriş bölümünde terminoloji ve kavramsal sistem, alımlama teorisi, okuyucunun yeri ve Kur’an metninin ana düşüncesi hakkında kısa açıklamalar yapılmıştır. İkinci bölümde alıcının anlam oluşturmasına etki eden unsurlar açıklanmış, alıcının kendisinden başlayıp sahabede sonlandırarak Kur’an metnine işlerlik kazandırmasından bahsedilmiştir. Üçüncü bölümde alıcının Kur’an tefsirinde anlam oluşturması anlatılmıştır. Dördüncü bölümde araştırmaya model olarak Yusuf Suresi seçilmiştir. Burada metnin anlaşılıp sırlarının keşfedilmesinde “örtük okuyucu” uygulamasının kullanılabilirliğini ve bu uygulamada alıcının yerini ve rolünü ortaya çıkarmaya yönelik özet bir çalışma yapılmıştır. Araştırma birtakım sonuç ve öneriyle tamamlanmış ve bu öneriler maddeler halinde sunulmuştur.

ABSTRACT This dissertation titled “Formation of the Implicitly-Comprehending Reader in the Qur’anic Text, An Interpretive Approach,” seeks to investigate the extent to which critical approaches and modern literary theories are useful in studying and serving the Qur’anic text, by talking about the “implicitly-comprehending reader” in the theory of beauty and reception, as an effective tool in shaping the Qur’anic text. Moreover, it interrogates its codes, and constructs its meaning, as it is a reader, i.e., the implicitly-comprehending reader who the writer/the sender thinks of while writing his/her text, can contribute to bridge the gaps of the text, through his/her mental abilities, and his/her understanding of the overall framework of the content of the discourse. Then, it attempts to discover and explore the concept of the recipient in the Qur’anic text. Besides, the thesis attempts to investigate the levels of the text’s manifestations towards the reader, as he/she is concerned with its discourse, and to him/her the Qur’an was revealed, so its guidance is hoped for, and the verification of the Qur’an’s concepts and its great purposes is the goal of the divine discourse to its recipients. Moreover, it goes to uncover the impact of receiving on the Holy Prophet, the first recipient of the Qur’an. Then, it moves to highlight the concept of reception on the generation that witnessed the revelation of the Qur’an. Then, it deals with the impact of the concept of receiving on the interpretation, and the interpreter, who exercises the role of the recipient and the transmitter at the same time. In terms of the extent of his/her ability to form an understanding when exposed to the Qur’anic text in a way that corresponds to his/her reception, his interest in which he/she works, and the cognitive tribal repertoire that he/she enjoys, with an applied study of some interpretive approaches and trends. The thesis begins with an introduction about the conceptual arrangement of the terminology, a brief presentation of the reception theory, the position of the reader, and a highlight of the preservations and specifications of the Qur’anic text that is permanent in it. The second chapter deals with the elements affecting the formation of the recipient and the activation of the Qur’anic text, starting from the reception in Qur’an and ending with the reception among the Companions, i.e., the Prophet’s followers of his generation. The third chapter deals with the formation of the reception in the interpretation of the Holy Qur’an. In the fourth chapter, I made “Surat Yusuf” a model for the study in a brief attempt to show the status of the recipient and his/her role in understanding the text, revealing its secrets, and the possibility of applying the implicitly-comprehending reader's tool in understanding the content of the discourse. Finally, the thesis is concluded with a set of results and recommendations, which the researcher included in a form of points.