Türkiye-Azerbaycan İlişkilerinin Ekonomi Politiği

Abstract

ÖZ Türkiye-Azerbaycan ilişkileri uluslararası sistemde benzerine rastlanmayan, son derece özel ve özgün niteliğe sahiptir. Günümüzde “Bir millet iki devlet” sloganını resmi söylem ve eyleme geçirmiş olan Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkiler sadece dil, din ve soy birliğine dayanmaz. İlişkilerin yüksek düzeyde gelişimini belirleyen bir diğer boyut karşılıklı siyasi ve ekonomik çıkarlardır. Azerbaycan Cumhuriyeti Türkiye’nin Güney Kafkasya’da etkinlik tesis etmesini kolaylaştıran önemli bir partnerdir. Bahsi geçen partnerlik, eşit egemen haklara sahip iki devletin karşılıklı çıkarları üzerine inşa edilmiştir. Türkiye-Azerbaycan iş birliği bölge devletleri, ayrıca Türk cumhuriyetlerinin de dikkatini çekmektedir. Türkiye ve Azerbaycan arasındaki başarılı bir şekilde ilerleyen iş birliği siyasi, ekonomik, güvenlik, enerji, kültürel vs. alanlarda üçüncü tarafı (tarafları) da kapsamına alan projelerin uygulanmasına yol açmaktadır. Türkiye Sovyetler Birliği’nin dağılması sırasında Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olarak tarihe geçmiştir. Bu tanıma kararı sıradan bir diplomatik olay değildir; bilakis tarihe not düşüleceği düşüncesiyle gerçekleşmiş olan bir hadisedir. Tanıma kararından bugüne kadar geçen süre zarfında ikili ilişkilerin çok çeşitli alanlarında yaşanan gelişmeler bugün itibariyle önce stratejik ortaklık, daha sonra ise stratejik müttefiklik düzeyine yükselmiştir. Halihazırda ilişkilerin ekonomik boyutu ticaret, ulaşım ve enerji güvenliği istikametinde gün geçtikçe ilerlemektedir. Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin ekonomik politiğini inceleyen tez çalışması üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde konuya ilişkin temel kavramların kuramsal altyapısı ele alınmıştır. İkinci bölümde 1991 sonrası dönemde Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin gelişim süreçleri ayrı ayrı dönemler halinde incelenmiştir. Üçüncü bölümde ikili ilişkilerin ekonomi politiği kapsamında ulaştırma, demiryolları, petrol ve doğalgaz hatları, Türkiye-Azerbaycan-Gürcistan ortaklığı kapsamındaki projeler, ayrıca İkinci Karabağ Savaşı sonrası bölgesel iş birliği ve Zengezur Koridoru konuları ele alınmıştır.

ABSTRACT Turkey-Azerbaijan relations have an extremely special and unique character, the like of which is not found in the international system. The relations between Turkey and Azerbaijan, which have put the slogan “One nation two states” into official discourse and action today, are not based only on the unity of language, religion and ancestry. Another dimension that determines the high level of development of relations is mutual political and economic interests. The Republic of Azerbaijan is an important partner that facilitates Turkey's establishment of activities in the South Caucasus. The aforementioned partnership is built on the mutual interests of two states with equal sovereign rights. Turkey-Azerbaijan cooperation attracts the attention of the regional states and also the Turkic republics. The successful cooperation between Turkey and Azerbaijan has political, economic, security, energy, cultural, etc. It leads to the implementation of projects that include third parties in these areas. Turkey went down in history as the first country to recognize the independence of Azerbaijan during the collapse of the Soviet Union. This recognition decision is not an ordinary diplomatic event; on the contrary, it is an event that took place with the idea that it will be noted in history. During the period since the recognition decision, the developments in various fields of bilateral relations have increased to the level of strategic partnership first and then strategic alliance as of today. Currently, the economic dimension of relations is progressing day by day in the direction of trade, transportation and energy security. The thesis study examining the economic policy of Turkey-Azerbaijan relations consists of three parts. In the first part, the theoretical background of the basic concepts related to the subject is discussed. In the second part, the development processes of Turkey-Azerbaijan relations in the post-1991 period are examined in separate periods. In the third part, within the scope of the political economy of bilateral relations, transportation, railways, oil and natural gas lines, projects within the scope of Turkey-Azerbaijan-Georgia partnership, as well as regional cooperation after the Second Karabakh War and Zangezur Corridor issues are discussed.