Türkiye’nin Dalga Enerjisi Potansiyeline Coğrafi Bir Bakış: Muhtemel Sahaların Değerlendirilmesi

Abstract

ÖZ Enerji kaynakları insanlık için Sanayi Devriminden günümüze kadar önemi artarak devam eden olgulardan biridir. Günümüzde enerjinin, sanayileşme ve teknolojinin gelişimine bağlı olarak refah seviyesine olan katkısı düşünüldüğünde ikame edilemez nitelikte olduğu görülmektedir. Refah seviyesi artan insanların sağlık, ekonomik ve sosyal hayat gibi pek çok alanda enerjiye olan bağlılıkları enerji kaynaklarına olan talebi her geçen gün artırmaktadır. Teknolojinin bu denli hızlı gelişimi, gelecekte enerji kaynaklarına olan talebi daha da artıracaktır. Ancak yaşanan bunca gelişmeler karbon emisyonlarında kontrolsüz artışlara, küresel iklim değişimine yol açmaktadır. Fosil kaynaklara olan talebin azaltılması, yenilenebilir kaynaklara yönelimin hızlandırılması küresel iklim değişimine yönelik atılacak olumlu adımlardandır. Türkiye’nin enerji kaynakları kullanımında sürdürülebilir olması, enerji güvenliği adına enerji çeşitliliğini sağlaması ve bu kapsamda yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimini artırması son derece önemlidir. Bu çalışmada, söz konusu hedef ve politikalara bağlı olarak Türkiye’nin bulunduğu konum itibariyle dalga enerjisi potansiyelinin değerlendirilmesi yapılmıştır. Türkiye’nin denizleri ve uzun kıyı şeridi göz önüne alındığında dalga enerjisi potansiyelinin yüksek olduğu ve değerlendirilmesi gereken önemli bir alternatif kaynak niteliği taşıdığı görülmektedir. Çalışmada, dalga enerjisi potansiyelinden yararlanmak adına Türkiye bazında dalga enerji santrallerinin kurulumunun uygun olabileceği bölgelerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Meteoroloji Genel Müdürlüğünden temin edilen 31 istasyondaki denizin hali verilerinden yararlanılarak grafikler ve haritalar oluşturulmuştur. Bu veriler ikincil veri kapsamındadır. Çalışmada nicel araştırma yöntemi olarak betimsel tarama tekniği kullanılmıştır. Değerlendirmeler yapılırken altı kriter (dalga potansiyeli, deniz trafiği, kıta sahanlığı, askeri alanlar, turizm faaliyetleri, deniz ekosistemi ve balıkçılık) göz önünde bulundurulmuştur. Bu veriler belirlenen kriterler göz önüne alınarak neden-sonuç ilkesiyle ilişkilendirilerek değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu bağlamda özellikle Ege Denizinde istasyon verilerine göre potansiyel olmasına rağmen kıta sahanlığı, deniz trafiği ve turizm kriterleri açısından potansiyelin kullanılmasının mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır. Marmara Denizi bir iç deniz olmasından ve Türk Boğazlarının varlığından dolayı deniz trafiği ciddi derecede yoğunluk göstermektedir. Bu kriter doğrultusunda dalga enerji potansiyeli kullanılamamaktadır. Akdeniz’de özellikle Antalya ve çevresi Türkiye’nin önemli turizm bölgelerindendir. Önemli yat, kruvaziyer ve konteyner limanlarına sahip olması ve bölgenin açıklarında askeri eğitim ve atış sahası bulunmasından kaynaklı dalga enerjisi potansiyelini değerlendirilmesini kısıtlamaktadır. Karadeniz kıyılarında istasyon verilerine göre Rize ve Trabzon’da dalga enerjisi potansiyeli düşüktür. Dalga enerjisi potansiyelinin yüksek olduğu ve kriterlerin uygunluğu açısından Orta ve Batı Karadeniz Bölgelerinde dalga enerjisi potansiyelin kullanılmasının en uygun bölgeler olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak Türkiye’nin dalga enerjisi potansiyeli açısından önemli fırsatlara sahip olduğu, araştırmalar ve bulgular sonucunda elde edilmiştir. Türkiye’nin yenilenebilir enerji portföyüne dalga enerjisi eklemesi durumunda enerji arzına kayda değer katkıları olacaktır. Politika yapıcıların bu konuda gerekli adımları atmaları stratejik bir öneme sahiptir. Ayrıca dalga enerji gücünü barındıran bölgelerde detaylı fizibilite çalışmalarına ihtiyaç duyulduğu gözlemlenmiştir. Dalga enerji teknolojilerinde ise bu alandaki yatırımların artırılması için hedeflerin ve projeksiyonların belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir.

ABSTRACT Energy resources are one of the phenomena whose importance for humanity has been increasing since the Industrial Revolution. Today, it is seen that energy is irreplaceable considering its contribution to the level of welfare due to the development of industrialization and technology. The dependence of people with increasing welfare on energy in many areas such as health, economic and social life increases the demand for energy resources day by day. Such rapid development of technology will further increase the demand for energy resources in the future. However, all these developments lead to uncontrolled increases in carbon emissions and global climate change. Reducing the demand for fossil resources and accelerating the shift towards renewable resources are positive steps towards global climate change. It is extremely important for Turkey to be sustainable in the use of energy resources, to ensure energy diversity for energy security and to increase its orientation towards renewable energy resources in this context. In this study, an assessment of Turkey's wave energy potential in terms of its location has been made in line with these goals and policies. Considering Turkey's seas and long coastline, it is seen that wave energy potential is high and it is an important alternative resource that should be utilized. In the study, it is aimed to evaluate the regions where the installation of wave power plants may be appropriate on the basis of Turkey in order to utilize the wave energy potential. Graphs and maps were created using sea state data from 31 stations obtained from the General Directorate of Meteorology. These data are within the scope of secondary data. Descriptive survey technique was used as a quantitative research method in the study. Six criteria (wave potential, maritime traffic, continental shelf, military areas, tourism activities, marine ecosystem and fisheries) were taken into consideration during the evaluations. These data were evaluated by associating them with the cause-effect principle by considering the determined criteria. In this context, it was concluded that although there is potential especially in the Aegean Sea according to the station data, it is not possible to utilize the potential in terms of continental shelf, maritime traffic and tourism criteria. Since the Marmara Sea is an inland sea and the existence of the Turkish Straits, maritime traffic shows a serious intensity. Wave energy potential cannot be utilized in line with this criterion. In the Mediterranean, especially Antalya and its surroundings are important tourism regions of Turkey. The fact that it has important yacht, cruise and container ports and that there is a military training and firing range off the coast of the region limits the utilization of wave energy potential. According to station data on the Black Sea coast, wave energy potential is low in Rize and Trabzon. It has been determined that the Central and Western Black Sea regions are the most suitable regions to utilize the wave energy potential in terms of high wave energy potential and the suitability of the criteria. As a result, it is concluded that Turkey has significant opportunities in terms of wave energy potential. If Turkey adds wave energy to its renewable energy portfolio, it will make significant contributions to energy supply. It is of strategic importance for policy makers to take the necessary steps in this regard. It has also been observed that there is a need for detailed feasibility studies in regions hosting wave energy power. As for wave energy technologies, it is thought that targets and projections should be determined in order to increase investments in this field.