Hadrianopolis Kuzeybatı Nekropol Kilisesi Cam Buluntuları

Abstract

ÖZ Antik çağda Paphlagonia bölgesi sınırlarında yer alan Batı Karadeniz’in iç kıyı kesimi içine konumlanan Hadrianopolis Antik kentinde, Hacaahmetler mahallesi girişinde yer alan, Hadrianopolisin güneybatısında, Hamam B yapısının 20 m kuzeybatısında yer alan kilise, günümüzdeki adıyla Budaklar Köyü Topraklık mevkii 40°55’25.26 K-32°29’16.17 D yer almaktadır. 2017- 2021 yılları arasında Kuzeybatı Nekropol kilisesi olarak adlandırılan yapının bilimsel kazı çalışmaları tamamlanmış ve bu yıllar arasında ortaya çıkarılan cam buluntular tezin konusunu oluşturmaktadır. Erken Bizans dönemindeki kiliselere bakıldığında insanlar için hem sosyal hem de dini yükümlülüklerin yerine getirildiği kamusal alanlar kategorisinde yer alan yapı grubu olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapı kalıntısında ortaya çıkarılan cam buluntuların ortaya çıktıkları alan ile bağlantıları, bu cam buluntuların tasniflenip tarihlendirildiğinde MS 1. yüzyıldan başlayarak MS 7. yüzyıla kadar geniş bir zaman dilimine tarihlendiği tespit edilmiştir. Bizans döneminde kiliseler kamusal alanlardır. Hem insanların sosyal ve kültürel anlamda birbirleri ile paylaşımda bulundukları hem de dini yükümlülüklerini yerine getirdikleri yer haline dönüştüğü düşünülmektedir. Böyle sosyal bir alanda ortaya çıkan cam buluntularında çıktığı yer ile bağlantısı ortaya konulduğunda aslında daha da anlam kazandığı görülmektedir. Kuzeybatı Nekropol Kilisesinde ortaya çıkarılan, günlük hayatta oldukça yaygın bir kullanım yelpazesine sahip olan cam buluntular, kullanım amacı ve bulundukları mekanlar göz önünde tutularak değerlendirilmiştir. Form çeşitleri belirlenerek tarihlendirmeleri yapılmış, tespit edilen pencere camları ile yapının mimari çalışmalarına katkı sağlamaya çalışılmıştır. Kentte yer alan diğer yapılardan ortaya çıkarılan Arkeolojik veriler göz önüne alındığında MÖ 6.-5. yüzyıllarda kurulan şehir, MS 5. yüzyılda en parlak dönemini yaşadığı ve Arap saldırılarının ardından MS. 8. yüzyıl’da terk edildiği düşünülmektedir (Namal 2022, 8).

Antik kaynaklarda ve yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda elde edilen veriler ışığında kentin deprem geçirdiği ve yıkıldığı akabinde yeniden hızlı inşa evresine girdiklerinden bahsedilmektedir (Schultze,1922, s. 231, Hoepfner, 1966, 97, Roueche,1986, s.130, Belke, 1996, s. 65-66 akt. Çelikbaş ve Verim, 2022, s. 82).

ABSTRACT In the ancient city of Hadrianopolis, located in the inner coastal part of the Western Black Sea, which was within the borders of Paphlagonia region in ancient times, the church is located at the entrance of Hacaahmetler district, southwest of Hadrianopolis, 20 m northwest of Hamam B structure. It is located N-32°29'16.17 E. Scientific excavations of the building, which is called the Northwest Necropolis church, were completed between 2017 and 2021, and the glass finds unearthed between these years constitute the subject of the thesis. When we look at the churches in the early Byzantine period, we come across as a building group in the category of public spaces where both social and religious obligations are fulfilled for people. It has been determined that the glass finds unearthed in the building remains are related to the area where they were found, and when these glass finds are classified and dated, they are dated to a wide period of time, starting from the 1st century AD to the 7th century AD. In the Byzantine period, churches were public spaces. It is thought that it has become a place where people both share with each other socially and culturally and fulfill their religious obligations. It is seen that the glass finds that emerged in such a social area actually gain more meaning when its connection with the place of origin is revealed. Glass finds unearthed in the Northwest Necropolis Church, which have a wide range of uses in daily life, were evaluated considering their intended use and the places they were found in. Form types were determined and dated, and it was tried to contribute to the architectural studies of the building with the determined window glasses. Considering the archaeological data unearthed from other structures in the city, 6th-5th century BC. The city, which was founded in the 5th century AD, experienced its brightest period in the 5th century AD and after the Arab attacks AD. It is thought to have been abandoned in the 8th century(Namal 2022, 8). In the light of the ancient sources and the data obtained as a result of scientific studies, it is mentioned that the city suffered an earthquake and collapsed, and then entered the rapid construction phase again.