Beden Takdirinin Dürtüsel ve Kompulsif Kıyafet Satın Alma Eğilimi Üzerindeki Etkisi: Moda Giyim İlgileniminin Aracı Rolü

Abstract

ÖZ Beden imajı bir bütün olarak düşünüldüğünde kavramsal açıdan olumlu ve olumsuz beden imajı olarak ikiye ayrılır. Olumlu bir beden imajı geliştirmenin son derece önemli bir yönü olan beden takdiri, beden imajı literatüründe oldukça kapsamlı bir şekilde tartışılmaktadır. Tüketim alanındaki araştırmacılar yoğun bir şekilde olumsuz beden imajının etkisine öncelik verirken, olumlu beden imajına ve özellikle beden takdirinin tüketici davranışlarına yönelik etkisine odaklanmamışlardır. Araştırma kapsamında, literatürdeki boşluğu doldurabilmek için beden takdiri ile olumsuz tüketici davranışları olarak da kabul edilen dürtüsel ve kompulsif satın alma arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, moda giyim ilgileniminin beden takdiri ile moda odaklı dürtüsel ve kompulsif satın alma eğilimi arasındaki ilişki üzerindeki aracı rolü araştırılmaktadır. Araştırma kapsamında online anket aracılığı ile ulaşılan 255 katılımcıdan oluşan bir örneklem setinden faydalanılmıştır. Toplanan veriler SPSS 26 ve SPSS Hayes-Process eklentisi model 4 aracılığıyla analiz edilmiştir. Analizler sonucunda, beden takdiri ile dürtüsel ve kompulsif satın alma eğilimi arasındaki ilişkinin moda giyim ilgilenimi aracılığıyla kurulduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan bu araştırma, moda ve tüketim bağlamında olumlu beden imajını incelemenin önemini vurgulamakta olup, beden takdiri ile dürtüsel ve kompulsif satın alma arasındaki moda giyim ilgilenimi ilişkisinin son derece güçlü ve anlamlı aracı rolünü bildiren ilk çalışma olma niteliğindedir. Literatürde gerçekleştirilen önceki araştırmalar, olumsuz beden imajının olumsuz sonuçlarına odaklanıyorken bu araştırma, olumlu beden imajının da moda giyim ilgilenimi aracılığıyla olumsuz sonuçlara yol açabileceğini ortaya koymaktadır.

ABSTRACT When body image is considered as a whole, it is conceptually divided into positive and negative body image. Body appreciation, which is a crucial aspect of developing a positive body image, has been extensively discussed in the body image literature. Researchers in the field of consumption have predominantly focused on the impact of negative body image while neglecting positive body image and, specifically, its influence on consumer behaviors. Within the scope of this research, the aim is to fill this gap in the literature by exploring the relationship between body appreciation and impulsive and compulsive buying behaviors, which are also considered as negative consumer behaviors. In pursuit of this aim, the mediating role of fashion clothing involvement on the relationship between body appreciation and fashion-oriented impulsive and compulsive buying tendencies is investigated. This research utilizes a sample set of 255 participants reached through an online survey. The collected data is analyzed using SPSS 26 and the SPSS Hayes-Process plugin Model 4. As a result of the analyses, it is concluded that the relationship between body appreciation and impulsive and compulsive buying tendencies is established through fashion clothing involvement. This study emphasizes the importance of examining positive body image in the context of fashion and consumption and is the first study to report a highly significant and strong mediating role of fashion clothing involvement in the relationship between body appreciation and impulsive and compulsive buying behaviors. While previous research in the literature has focused on the negative consequences of negative body image, this research demonstrates that positive body image can also lead to negative outcomes through fashion clothing involvement.