Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde İdarenin Düzenleyici İşlemleri

Abstract

ÖZ Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi 2017 yılında yapılan referandum ile kabul edilmiştir. Türk idare hukukunda köklü değişiklikler meydana gelmiş ve idarenin kanun hükmünde kararname ve tüzük çıkarma yetkisi kaldırılmıştır. Yeni sistemde idarenin düzenleyici işlemleri arasında Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemler bulunmaktadır. Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin, olağan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve olağanüstü hal Cumhurbaşkanlığı kararnameleri şeklinde iki türü bulunmaktadır. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Olağan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri konu bakımından sınırlandırılmıştır. Sadece yürütme yetkisine ilişkin konularda ve Anayasada öngörülen alanlarda (m.104/9, m.106/11, m.108/4, m.118/6) çıkarılabilir. Anayasada öngörülen bu alanların kanunla düzenlenip düzenlenemeyeceği hususu doktrinde tartışmalıdır. Olağan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri normlar hiyerarşisinde kanunların altında bulunmakta ve yargısal denetimleri Anayasa Mahkemesi tarafından yapılmaktadır. Olağanüstü hal Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ise olağanüstü halin gerekli kıldığı bütün konularda çıkarılabilir. Bu kararnameler için yargısal denetim söz konusu değildir. Ancak Meclis tarafından onaylanan bu kararnameler kanuna dönüşmesi nedeniyle kanunların yargısal denetimine tabi olur. Yönetmelikler, kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak amacıyla çıkarılır. Yönetmelik çıkarma yetkisi Cumhurbaşkanı, bakanlar ve kamu tüzel kişilerine aittir. Yönetmelikler normlar hiyerarşisinde Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin altında, adsız düzenleyici işlemlerin üzerinde yer alır. Yönetmeliklerin yargısal denetimleri idari yargıda yapılır. Adsız düzenleyici işlemler; genelge, yönerge, genel emir, sirküler, tamim gibi işlemlerden oluşmaktadır. Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri adsız düzenleyici işlem çıkarabilir. Ancak kamu tüzel kişiliği bulunmayan kurum ve kuruluşların da adsız düzenleyici işlem çıkardığı görülmektedir. Bu işlemlerin normlar hiyerarşisindeki yeri belirlenirken işlemi yapan makamın idari teşkilattaki yerine bakılmalıdır. Adsız düzenleyici işlemler, idari yargı denetimine tabidir.

ABSTRACT The Presidential Government System was accepted with a referendum held in 2017. Fundamental changes have occurred in the Turkish Administrative Law, and the authority of the administration to issue decrees and statutes had been abolished. The President is given the authority to take regulatory action under the name of Presidential Decree. Regulatory acts of the administration in the new system include presidential decree, regulations and unnamed regulatory acts. There are two types of Presidential decree, ordinary Presidential decrees and emergency Presidential decrees. The power to issue presidential decrees rests with the President. Ordinary Presidential decrees are limited in term of subject. It can only be issued in matters pertaining to executive power and in the areas stipulates by the Constitution (art.104/9, art.106/11, art.108/4, art.118/6), and its judicial review is carried out by the Constitutional Court. These areas stipulated in the Constitution constitute the reserved area of the Presidential decree and cannot be regulated by law. Ordinary Presidential decrees are not equivalent to laws in the hierarchy of norms, as they cannot change or abolish laws. Judicial review is carried out by the Constitutional Court. Presidential decrees under the state of emergency may be issued in all matters necessitated by the state of emergency. There is no judicial review for these decrees. Since it will become law if it is approved after it is submitted to the TBMM, it is subject to judicial review of laws. Regulations are issued to ensure the implementation of laws and Presidential decrees. The authority to issue regulations belongs to the President, ministers and public legal entities. Regulations are placed above the anonymous regulatory acts below the Presidential decrees in the hierchy of norms. Judicial review of regulations is carried out in the administrative judiciary. Anonymous regulatory acts, circulars, directives, general orders, circulars, circulars letter, etc. is called. The reason why these transactions are called anonymous regulatory acts is that their names are not mentioned in the Constitution. The President, ministers and legal entities may issue an anonymous regulatory act. However, it is seen that there are anonymous regulatory acts in institutions that do not have a public legal personality. While determining the place of these transactions in the hierarchy of norms, the position of the authority performing the transaction in the administrative organization is taken into consideration. Anonymous regulatory acts are subject to administrative judicial review.