St. Petersburg Güzel Sanatlar Akademisi Sanatçılarının Oryantalist Eserlerinde İslam İmgesi

Abstract

ÖZ Oryantalizm, “Doğu kültürünü inceleyen bilim dalı” şeklinde tanımlanan bir kavram olarak dilimize geçmiştir. Özellikle Edward Said’in “Oryantalizm” adlı çalışmasından sonra daha fazla tartışılmaya başlanan bu kavram, 19. yüzyılda akademik bir çalışma alanı olarak gelişmiştir. Köken itibariyle özellikle Rönesans’tan itibaren Avrupa’nın Doğu kültürüne karşı merak ve hayranlığı artmıştır. Batı toplumunun “Doğu” kavramından anladığı coğrafi bir ayrım olmakla birlikte esas itibariyle İslam inancını kabul eden olan toplumları ifade etmektedir. Öyle ki oryantalizme dair araştırmalar incelenirken “Doğu-İslam” ve “Batı-Avrupa-Hristiyan” kavramlarıyla özdeşleşmiş durumdadır. Bir düşünce ve bilim dalı olarak gelişmesi dışında oryantalizm, farklı alanlarda da kullanılan bir terim olmuştur. Edebiyat, mimarlık, uygulamalı sanatlar ve görsel sanatlar gibi pek çok alanda oryantalizm ifadesi kullanılmıştır. Özellikle resim sanatında oryantalizm, üslup ile değil konuları aracılığıyla birbirine bağlanan bir akım olmuştur. Avrupa toplumu için Doğu’yu hayal güçleri ile tasvir edebildikleri, seyahat imkanları geliştikten sonra ise yerinde gözlemleyebilecekleri ve gözlemlerini tuvallerine aktarabildikleri bir kültür haline gelmiştir. Sonuç olarak seyahat koşullarının gelişmesi ile oryantalist resimlerde görülen konuların daha da çeşitlendiği görülmektedir. Bu çalışmanın kapsamında ele alınan Rusya ise, tüm tanımların dışında olarak coğrafi olarak doğuda ancak dini, siyasi ve kültürel yapısı itibariyle batı kültürünün özelliklerini yansıtan bir konumdadır. 18.yüzyıldan itibaren Avrupa ve Rusya arasında gelişen etkileşim, Rusya’nın batı kültürüne olan ilgisinin artmasıyla sonuçlanmıştır. Her alanda yaşanan bu ilgi Rusya’nın sanat anlayışında büyük değişimlere neden olmuştur. 1703 yılında kurulması için planları yapılan St. Petersburg Güzel Sanatlar Akademisi 1757 yılında kurulmuştur. Akademi bünyesinde eğitim alan sanatçıların bir kısmı Avrupa’ya gönderilmiş bir kısmı ise Avrupa’dan gelen hocalardan aldıkları eğitimlerle Avrupa’nın sanat anlayışına göre yetişmiş ve eserler üretmiştir. Bu süreçte Avrupa’da olduğu gibi Rusya’da da oryantalist akım etkili olmuştur. Rus oryantalist düşüncesi Avrupa’dan farklı şekilde gelişmiştir. St. Petersburg Güzel Sanatlar Akademisi sanatçıları Avrupa’dan farklı olarak kendi coğrafyası içerisinde bulunan Müslüman toplumların yaşantılarını, anıtlarını ve kültürlerini farklı bir dille eserlerine yansıtmışlardır.

ABSTRACT Orientalism is a concept that has entered our language with the definition "a branch of science studying Eastern culture." Particularly after Edward Said's work titled "Orientalism," this concept has been increasingly debated and developed as an academic field in the 19th century. Originating especially from the Renaissance onward, Europe's curiosity and admiration for Eastern culture grew. While the Western society's understanding of the "East" implies a geographical distinction, it primarily refers to societies that adhere to the Islamic faith. Indeed, when researching Orientalism, it is closely associated with the concepts of "East-Islam" and "West-Europe-Christian." Apart from its development as a branch of thought and science, Orientalism has also become a term used in various fields such as literature, architecture, applied arts, and visual arts. In the realm of visual arts, Orientalism has become a trend not only through style but also through interconnected subjects. The European society could imagine the East through their fantasies, and as travel opportunities developed, they could observe and depict the culture on their canvases. Consequently, with the advancement of travel conditions, the subjects depicted in Orientalist paintings became even more diverse. In the scope of this study, Russia, despite its geographical location in the East, stands out as a unique position reflecting the characteristics of Western culture in terms of its religious, political, and cultural structure. The interaction between Europe and Russia that evolved from the 18th century resulted in an increased interest in Western culture by Russia. This interest, experienced in every field, led to significant changes in Russia's artistic understanding. The plans for the establishment of the St. Petersburg Academy of Fine Arts, proposed in 1703, were realized in 1757. Artists educated within the academy were either sent to Europe or trained by European instructors who came to Russia, resulting in a generation of artists molded according to European artistic values. During this period, the Orientalist movement had an influence in Russia, as it did in Europe. Russian Orientalist thought, however, developed differently from Europe. Artists from the St. Petersburg Academy of Fine Arts, unlike their European counterparts, portrayed the lives, monuments, and cultures of Muslim communities within their own geography in a distinctive manner.