GEBELERİN COVID-19 PANDEMİSİ DÖNEMİNDE COVID-19 AŞILARINA BAKIŞ AÇISIYLA SAĞLIK OKURYAZARLIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

ÖZET

Bu çalışmada, gebelerin COVID-19 pandemisi döneminde COVID-19 aşılarına bakış açısıyla sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Kesitsel tipteki çalışmanın evrenini, Kastamonu Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne ve İnebolu Devlet Hastanesi’ne veri toplama sürecinde başvuran gebe bireyler oluşturmuştur. Örneklem büyüklüğü, PASS 11 paket programında %95 güven aralığı ve %80 güç değerlerini sağlamak için ulaşılması gereken minimum 330 gebe olarak hesaplanmış ve araştırmaya dahil edilme kriterlerini taşıyan 375 gebe örneklem grubunu oluşturmuştur. Gebelerin sosyo-demografik özelliklerini, obstetrik özelliklerini, aşılanma durumlarını ve aşılara olan yaklaşım tutum ve davranışlarını belirleme amacıyla bir adet anket formu ve sağlık okuryazarlığı düzeylerini tespit etmeye yönelik Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği- 32 (TSOY-32) kullanılmıştır. Veriler gebelerle yüz yüze görüşülerek toplanmıştır. Çalışmanın bağımlı değişkenleri, gebelerin aşılanma durumlarını, COVID-19 aşılarına yaklaşımını, tutum ve davranışlarını ve gebelerin sağlık okuryazarlığı seviyelerini yansıtan değişkenler iken; bağımsız değişkenleri ise gebeye ait sosyo-demografik özellikleri, obstetrik özellikleri ve COVID-19 parametreleridir. Veriler Ortalama±Standart Sapma ve yüzde dağılım biçiminde özetlenmiş olup, analizlerde Ki-kare testi uygulanmıştır. Çalışma izni için etik kurul onayı alınmıştır. Çalışmaya dahil edilen gebelerden bilgilendirilmiş gönüllü onam formu alınmıştır. Çalışmada gebelerin %69,1’inin COVID-19 geçirdiği, %76’sının COVID-19 aşısı olduğu ve %9,3’ünün COVID-19 aşısını gebelik döneminde olduğu görülmüştür. Gebelerin %68’inin ailesine hastalığı bulaştırmak istemediğinden COVID-19 aşısı olduğu, %90,7’sinin ise gebe olduğu için gebelik döneminde COVID-19 aşısı olmaktan vazgeçtiği görülmüştür. Gebelerin TSOY-32 ölçeği genel indeks puanı ortalaması 23,37 ± 8,35 bulunmuştur. Gebelerin %55,7’sinin yetersiz sağlık okuryazarlığı düzeyinde, %31,2’sinin sorunlu-sınırlı sağlık okuryazarlığı düzeyinde, %12’sinin yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyinde ve %1,1’inin ise mükemmel sağlık okuryazarlığı düzeyinde olduğu saptanmıştır. Gebelerin %64,3’ünün COVID-19 aşıları konusunda yeterli bilgi sahibi olmadığı, %80’inin çevresine aşı olmayı önerdiği ve %77,5’inin ise COVID-19 aşısına ilişkin gelişmeleri yakından takip etmediği görülmüştür. Çalışma sonucunda COVID-19 pandemisi ve gebelik durumu gebelerin COVID-19 aşı olma durumunu etkilediği, gebelerin sahip olduğu sağlık okuryazarlık düzeyi ise COVID-19 aşı olma durumundan, aşıya yönelik bilgi edinme yöntemlerinden ve COVID-19 aşısına ilişkin gelişmeleri takip etme durumundan etkilendiği görülmüştür.

ABSTRACT

In this study, the aim of this cross-sectional study was to evaluate the relationship between health literacy and pregnant women's perspective on COVID-19 vaccines during the COVID-19 pandemic. The population of the cross-sectional study consisted of pregnant women who applied to Kastamonu Training and Research Hospital and Inebolu State Hospital during the data collection process. The sample size was calculated as the minimum 330 pregnant women to be reached to provide 95% confidence interval and 80% power values in the PASS 11 package program and 375 pregnant women who met the inclusion criteria constituted the sample group. A questionnaire form was used to determine the sociodemographic characteristics, obstetric characteristics, vaccination status, and attitudes and behaviors towards vaccines, and the Turkish Health Literacy Scale-32 (TSOY-32) was used to determine health literacy levels. Data were collected by face-to-face interviews with pregnant women. The dependent variables of the study were variables reflecting the vaccination status, approach to COVID-19 vaccines, attitudes and behaviors, and health literacy levels of pregnant women, while the independent variables were the socio-demographic characteristics, obstetric characteristics and COVID-19 parameters of the pregnant women. Data were summarized as Mean±Standard Deviation and percentage distribution, and Chi-square test was applied in the analysis. Ethics committee approval was obtained for study authorization. Informed consent form was obtained from the pregnant women included in the study. In the study, it was observed that 69.1% of the pregnant women had COVID-19, 76% had COVID-19 vaccine, and 9.3% had COVID-19 vaccine during pregnancy. It was observed that 68% of pregnant women received COVID-19 vaccine because they did not want to transmit the disease to their family, and 90.7% gave up getting COVID-19 vaccine during pregnancy because they were pregnant. The mean TSOY-32 scale general index score of pregnant women was 23.37 ± 8.35. It was found that 55.7% of the pregnant women had inadequate health literacy, 31.2% had problematic-limited health literacy, 12% had adequate health literacy and 1.1% had excellent health literacy. It was observed that 64.3% of pregnant women did not have sufficient knowledge about COVID-19 vaccines, 80% of them recommended vaccination to others, and 77.5% did not closely follow the developments regarding COVID-19 vaccination. As a result of the study, it was observed that the COVID-19 pandemic and pregnancy status affected the COVID-19 vaccination status of pregnant women, while the health literacy level of pregnant women was affected by COVID-19 vaccination status, methods of obtaining information about vaccination, and following developments regarding COVID-19 vaccination.