17.-18. Yüzyıl Osmanlı Dönemi ile Modern Dönem Minyatür Sanatında Kadın Figürünün Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

ÖZ Araştırmada, 17. ve 18. yüzyıl Osmanlı dönemi minyatür sanatı ile modern dönem minyatür sanatında kadın figürlerinin karşılaştırmalı analizi yapılarak, Osmanlı’dan modern döneme uzanan süreçte toplumsal yaşamdaki kadın olgusunun değişiminin minyatürler aracılığıyla incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada amaçlı örneklem yöntemine göre seçilen toplam 34 minyatür, nitel araştırmalarda sıklıkla kullanılan gösterge bilim çerçevesinde, Barthes’in düzanlam ve yananlam yaklaşımı esas alınarak analiz edilmiştir. Düz anlam bu yöntemin birinci düzlemini oluşturmaktadır ve göstergenin açık ve bilinen anlamını sunmaktadır. Yan anlam ise anlamın ikinci düzlemine gönderme yapmaktadır ve öznel yorumları, duyguları, fikirleri, sosyokültürel değerleri ve düşünceleri içine almaktadır. Araştırma sonuçları, 17. yüzyılda kadınların genellikle kıyafet albümleriyle sınırlı dar bir çerçevede, dini değerlere ve gelenekselliğe bağlı kalınarak ve toplumsal statü açısından erkeklerin bir adım gerisinde bulunduklarını betimler şekilde resmedildiklerini; 18. yüzyılda bu anlayışın değişime uğrayarak kompozisyonun merkezine yerleştirilmeye başladıklarını göstermektedir. Daha batılı bir görünüm sergileyen kadınların toplumsal hayatın içerisinde daha fazla yer aldıkları ve daha cesurca resmedilmeye başladıkları görülmektedir. Modern dönem minyatürlerinde ise klasik dönem Osmanlı geleneği sürdürülmekle beraber alışılmışın dışında modern unsurlar barındıran bir sanat anlayışının benimsendiği ifade edilebilir. Modern dönemde oldukça modern görünüm kazandırılan kadın figürlerinin, kadınların sosyal hayatın hemen her alanında rol ve görevler üstlendiğini, daha özgür olduklarını ve hatta erkeklerle eşit statüyü yakaladıklarını ifade eder şekilde resmedildikleri ortaya çıkmaktadır.

ABSTRACT The aim of the research is to make a comparative analysis of the female figures in the miniature art of the 17. and 18. centuries Ottoman period and the miniature art of the modern period, and to examine the change of the phenomenon of women in social life from the Ottoman period to the modern period through miniatures. A total of 34 miniatures selected according to the purposive sampling method were analysed within the framework of semiotics, which is frequently used in qualitative research, based on Barthes' plain meaning and connotation approach. The plain meaning constitutes the first plane of this method and presents the clear and known meaning of the sign. The connotation refers to the second level of meaning and includes subjective interpretations, emotions, ideas, sociocultural values and thoughts. The results of the research show that in the 17. century, women were usually depicted in a narrow framework limited to dress albums, adhering to religious values and tradition, and depicting them as being one step behind men in terms of social status; in the 18. century, this understanding changed and they began to be placed at the centre of the composition. It is seen that women who display a more westernised appearance take part more in social life and start to be portrayed more courageously. In the miniatures of the modern period, it can be stated that although the Ottoman tradition of the classical period is maintained, an understanding of art with modern elements is adopted. It is revealed that the female figures, which have been given a very modern appearance in the modern period, are depicted in a way to express that women have assumed roles and duties in almost every field of social life, that they have become freer and even achieved equal status with men.