ACİL SERVİSTE ÇALIŞAN SAĞLIK PROFESYONELLERİNİN ŞİDDETE MARUZ KALMA DURUMLARININ İŞ DOYUMU İLE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNE ETKİSİ; KARABÜK İLİ ÖRNEĞİ

Abstract

ÖZET

Prospektif, kesitsel ve tanımlayıcı tasarımda gerçekleştirilen araştırmanın amacı acil serviste çalışan sağlık profesyonellerinin şiddete maruz kalma durumlarını belirlemek, şiddete maruz kalma durumunun iş doyumu ile tükenmişlik düzeyleri üzerine etkisini incelemektir. Araştırma Ocak-Mayıs 2023 tarihleri arasında Karabük ilinde yer alan 1 eğitim ve araştırma hastanesi, 2 ilçe devlet hastanesi ve 2 entegre ilçe devlet hastanesinin acil servislerinde çalışan 130 sağlık profesyoneli (hekim, hemşire, acil tıp teknisyeni, paramedik, tıbbi sekreter, ortopedi teknikeri) ile yürütüldü. Araştırmanın verileri ‘Veri Toplama Formu’’, ‘‘Minnesota İş Doyum Ölçeği” ve “Maslach Tükenmişlik Ölçeği” kullanılarak toplandı. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler, Independent Sample T test, OneWay ANOVA ve Pearson korelasyon kullanıldı. P değeri 0.05 anlamlılık düzeyi olarak alındı. Çalışmada sağlık profesyonellerinin %66,2’sinin meslek hayatında, %64,6’sının acil serviste şiddete maruz kaldığı bulundu. %82,2 ile en yüksek oranda sözel şiddete maruz kalındığı, şiddet eylemini uygulayan kişinin %47,6 ile hasta yakını ve %66,6’sının erkek olduğu, şiddet durumunda %32,1’inin beyaz kod verdiği bulundu. Minnesota İş Doyum Ölçeği içsel doyum puan ortalamalası 3,22 ± 0,68, dışsal doyum 2,74 ± 0,72, genel doyum 3,02± 0,65 olduğu belirlendi. Maslach Tükenmişlik Ölçeği duygusal tükenme alt boyut puan ortalamasının 18,45 ± 6,9, duyarsızlaşma 6,16 ± 3,53 ve kişisel başarı 19,18 ± 4,86 olduğu saptandı. Şiddete maruz kalan sağlık profesyonellerinin dışsal doyum ve genel doyum puan ortalamalarının daha düşük (p değerleri sırasıyla 0,00 ve 0,02), sözel şiddete maruz kalanların dışsal doyum puan ortalamalarının daha düşük olduğu bulundu (p=0,02). Şiddete maruz kalan sağlık profesyonellerinin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma puan ortalamalarının daha yüksek (p değerleri sırasıyla 0,01 ve 0,03), sözel şiddete maruz kalanların duygusal tükenme ve duyarsızlaşma puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görüldü (p değerleri sırasıyla 0,04 ve 0,02). Beyaz kod verenlerin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma puan ortalamalarının daha yüksek olduğu belirlendi (p değerleri sırasıyla 0,00 ve 0,00). Minnesota İş Doyum Ölçeği alt boyutları ile Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin duygusal tükenme ve duyarsızlaşma alt boyutları arasında negatif yönde, kişisel başarı alt boyutu arasında pozitif yönde anlamlı ilişki saptandı (p<0,01). Bu sonuçlar doğrultusunda çalışma yapılan hastanelerin acil servislerinde çalışan sağlık profesyonellerinin şiddete maruz kalmalarını önlemek için gerekli güvenlik önlemlerinin arttırılması, sağlıkta şiddetle mücadelede önemli bir adım olan beyaz kod bildirimlerinin yapılması için eğitimlerin verilmesi, acil servislerde çalışmaya istekli sağlık profesyonellerinin görev almasının sağlanması, iş doyumunun artırılması ve tükenmişliğinen az düzeye indirilmesini hedef alan stratejilerin belirlenmesi ve bu sürece acil sağlık profesyonellerinin de dahil edilmesi önerilmektedir.

ABSTRACT

The aim of the prospective, cross-sectional and descriptive study was to determine the exposure to violence among health professionals working in emergency departments and to examine the effect of exposure to violence on job satisfaction and burnout levels. The study was conducted with 130 healthcare professionals (physicians, nurses, emergency medical technicians, paramedics, medical secretaries, orthopedic technicians) working in the emergency departments of 1 training and research hospital, 2 district state hospitals and 2 integrated district state hospitals in Karabük province between January and May 2023. The data of the study were collected using the "Data Collection Form", "Minnesota Job Satisfaction Scale" and "Maslach Burnout Scale". Descriptive statistics, Independent Sample T test, OneWay ANOVA and Pearson correlation were used in the evaluation of the data. P value was taken as 0.05 level of significance. In the study, it was found that 66.2% of healthcare professionals were exposed to violence in their professional life, 64.6% in the emergency department. 82.2% were exposed to verbal violence at the highest rate, 47.6% of the perpetrators were patient relatives and 66.6% were male, and 32.1% of them gave code white in case of violence. The mean score of Minnesota Job Satisfaction Scale intrinsic satisfaction was 3.22 ± 0.68, extrinsic satisfaction was 2.74 ± 0.72, and general satisfaction was 3.02 ± 0.65. The mean score of the Maslach Burnout Scale emotional exhaustion subscale was 18.45 ± 6.9, depersonalization was 6.16 ± 3.53, and personal accomplishment was 19.18 ± 4.86. It was found that health professionals exposed to violence had lower mean scores of extrinsic satisfaction and general satisfaction (p values 0.00 and 0.02, respectively), while those exposed to verbal violence had lower mean scores of extrinsic satisfaction (p=0.02). Health professionals exposed to violence had higher mean scores of emotional exhaustion and depersonalization (p values 0.01 and 0.03, respectively), while those exposed to verbal violence had higher mean scores of emotional exhaustion and depersonalization (p values 0.04 and 0.02, respectively). It was determined that the mean scores of emotional exhaustion and depersonalization were higher in those who gave code white (p values 0.00 and 0.00, respectively). There was a significant negative correlation between the sub-dimensions of the Minnesota Job Satisfaction Scale and the emotional exhaustion and depersonalization sub-dimensions of the Maslach Burnout Scale, and a significant positive correlation between the personal accomplishment sub-dimension (p<0.01). In line with these results, it is recommended to increase the necessary security measures to prevent health professionals working in the emergency departments of the hospitals where the study was conducted from being exposed to violence, to provide trainings to make white code notifications, which is an important step in combating violence in health, to ensure that health professionals who are willing to work in emergency departments are employed, to determine strategies aimed at increasing job satisfaction and minimizing burnout, and to include emergency health professionals in this process.