Şeref Hanım Divanı’ndaki İlk 25 Gazelin Şerhi

Abstract

ÖZ Bu çalışmada XIX. yüzyıl klasik Türk edebiyatının kadın şairlerinden Şeref Hanım’ın Divanı’nda yer alan ilk 25 gazelin şerhi konu olarak seçilmiştir. Çalışma Divan’da yer alan ilk 25 gazelin ilgili beyitlerinin klasik şerh tekniğine göre şerh edilmesi ile sınırlandırılmıştır. Divan’ın ilk 25 gazelinin incelenmesinde Mehmet Arslan’ın “Şeref Hanım Divanı” adlı çalışması esas alınmıştır. Şerh kelime anlamı olarak sözlükte “açma, ayırma, yarma”, mana olarak ise “bir metin veya eseri ayrıntılı bir şekilde yorumlamak” anlamına gelmektedir. Dolayısıyla beyitler şerh edilirken detaylı ve ayrıntılı bir şekilde izah edilmiştir. Yapılan literatür incelemesinde Şeref Hanım’ın gazelleri üzerinde şerh çalışması yapılmadığı görülmüştür. Gazeller şerh edilirken klasik şerh metodunun dışına çıkılmamıştır. Çalışmanın ilk aşamasında öncelikle şerh tekniğine yönelik eserler analiz edilmiş ve Şeref Hanım’ın edebi ve kültürel kişiliğine dair makaleler incelenerek şerh kısmına geçilmiştir. İkinci aşama olan şerh kısmında ise her beytin kendine özgü düşünce dünyası göz önünde bulundurulmuş ve şairin hayatı, edebi kişiliği, düşünce yapısı ekseninde beyitler şerh edilmiştir. Beyti şerh ederken sırasıyla beytin vezni, beytin kendisi, beytin Türkçe çevirisi ve şerhi ile söz sanatlarına yer verilmiştir. Beyitteki yabancı kelimeler en son bölümde sözlük kısmında yer almıştır. Genellikle sade ve anlaşılır bir dil kullanan Şeref Hanım’ın gazellerinde tasavvufi unsurlar ağır basmaktadır. Ancak bazı beyitlerde gazel nazım şeklinin klasik konularından beşerî aşka, şaraba, güzelliğe ve şûhâneliğe de yer vermiştir. Dolayısıyla her konuyu ele alan sûfiyâne, rindâne, şûhâne, gazelleri bulunmaktadır. Mevlevî ve Kadirî bir şair olan Şeref Hanım Allah (c.c.)’a ve Peygamber (s.a.v.)’e olan sevgisini de gazellerine yansıtmıştır. Dolayısıyla bu düşünce bağlamında diğer İslâmî unsurları da gazellerinde kullanmıştır. Kadın bir şair olması sebebiyle letafet ve nezâketin ön plana çıktığı gazellerinde, sık sık kendi ile iç diyalog halinde bulunmuştur. Bu nedenle bazı beyitlerde kendi nefsine sitemde bazıların da ise fahriyede bulunmuştur. XIX. yüzyıl klasik Türk edebiyatının ünlü kadın şairi Şeref Hanım’ın Divan’ındaki ilk 25 gazelin şerhine yönelik yaptığımız bu çalışmanın özelde şairin sanat anlayışına genelde klasik Türk edebiyatının şerh tekniğine yönelik yapılan çalışmalara katkı sağlaması amaçlanmıştır.

ABSTRACT In this study, XIX. The commentary of the first 25 ghazals in the Divan of Şeref Hanım, one of the female poets of the 19th century classical Turkish literature, was chosen as the subject. The study is limited to the annotation of the relevant couplets of the first 25 ghazals in the Divan according to the classical annotation technique. In examining the first 25 ghazals of the Divan, Mehmet Arslan's work titled "Şeref Hanım Divanı" was taken as basis. The word commentary means "to open, separate, split" in the dictionary, and literally means "to interpret a text or work in detail". Therefore, while the couplets were annotated, they were annotated in detail. In the literature review, it was seen that no commentary work was done on Şeref Hanım's ghazals. While annotating the ghazals, the classical annotation method was not followed. In the first stage of the study, the works related to the annotation technique were analyzed and the articles on Şeref Hanım's literary, cultural and personality were examined and the annotation part was started. In the second stage, the commentary section, the unique thought world of each couplet was taken into consideration and the couplets were annotated on the axis of the poet's life, literary personality and mentality. While commenting on the couplet, the meter of the couplet, the couplet itself, the Turkish translation and commentary of the couplet, and figures of speech are included respectively. Foreign words in the couplet are included in the dictionary section at the end. Sufi elements predominate in the ghazals of Şeref Hanım, who generally uses a simple and understandable language. However, in some couplets, he also included human love, wine, beauty and magnificence, which are the classical subjects of ghazal verse form. Therefore, there are sufiyâne, rindane, şûhâne and ghazals that deal with every subject. Şeref Hanım, a Mevlevi and Qadiri poet, reflected her love for Allah (c.c.) and the Prophet (pbuh) in her ghazals. Therefore, in the context of this thought, he also used other Islamic elements in his ghazals. Since she was a female poet, she often had an internal dialogue with herself in her ghazals, where elegance and kindness came to the fore. For this reason, he reproached himself in some couplets and praised himself in others. XIX. With this study we conducted on the annotation of the first 25 ghazals in Turkish in the Divan of Şeref Hanım, the famous female poet of the 19th century classical Turkish literature, it is aimed to contribute to the studies on the poet's understanding of art in particular and the annotation technique of classical Turkish literature in general.