Stratejik Ortaklıktan Müttefikliğe: Türkiye-Azerbaycan İlişkilerinin Askeri Boyutu (1991-2023)

Abstract

ÖZ Türkiye ve Azerbaycan arasındaki stratejik ortaklığın tarihi kökleri 20. yüzyılın başlarına kadar uzanmaktadır. Fakat yetmiş sene devam eden Sovyet dönemi bu ilişkileri kesintiye uğratmıştır. Türk kimliği ve ortak kültürel miras, iki ülke arasında genellikle “Bir millet, iki devlet” sloganında özetlenen güçlü bir bağ yaratmıştır. Başlangıçtaki iş birliğinden karşılıklı savunma paktlarının kurulmasına kadarki askeri iş birliğinin evrimi ve ortak bölgesel hedefleri hakkında değerli bilgiler sağlamaktadır. Her iki ülke için de asker bir ittifak bölgesel tehditleri dengelemek ve Güney Kafkasya’daki nüfuz tesisi bakımından stratejik bir araçtır. Bu çalışmada, bölgesel güvenlik dinamikleri, güç projeksiyonu ve karşılıklı iş birliğinin Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü güvence altına almadaki rolü dikkate alınarak bu ittifakın stratejik önemi tartışılmaktadır. Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin askeri boyutu, stratejik ortaklığın temel taşlarından biridir. Stratejik ortaklığın askeri boyutu, ortak askeri tatbikatlar, savunma sanayi iş birliği ve savunma anlaşmaları şeklinde kendini göstermektedir. Güçlü askeri iş birliğine rağmen, Türkiye-Azerbaycan ittifakı bölgenin değişken bölgesel dinamikleri, uluslararası baskı ve iç siyasi değişiklikler gibi çeşitli zorluklarla karşı karşıyadır. Bu ortaklığın geleceği her iki ülkenin de ortak stratejik hedeflerini korurken bu zorlukların üstesinden nasıl geleceğine bağlı olacaktır. Bu çalışma, iki ülke arasındaki askeri ittifakın derinliğini ve genişliğini, bölgesel istikrar üzerindeki etkisini ve ortaklığı sürdüren kilit faktörleri analiz etmektedir.

ABSTRACT The historical roots of the strategic partnership between Turkey and Azerbaijan date back to the early 20th century. However, seventy years of Soviet rule interrupted these relations. Turkish identity and a common cultural heritage have created a strong bond between the two countries, often summarised in the slogan "One nation, two states". The evolution of military cooperation from initial cooperation to the establishment of mutual defence pacts provides valuable insights into the evolution of military cooperation and common regional objectives. For both countries, a military alliance is a strategic tool for balancing regional threats and establishing influence in the South Caucasus. This study discusses the strategic importance of this alliance, taking into account regional security dynamics, power projection and the role of mutual cooperation in securing Azerbaijan's territorial integrity. The military dimension of Turkey-Azerbaijan relations is one of the cornerstones of the strategic partnership. The military dimension of the strategic partnership is manifested in the form of joint military exercises, defence industry cooperation and defence agreements. Despite the strong military cooperation, the Turkish-Azerbaijani alliance faces various challenges such as volatile regional dynamics, international pressure and domestic political changes. The future of this partnership will depend on how both countries can overcome these challenges while maintaining their common strategic objectives. This study analyses the depth and breadth of the military alliance between the two countries, its impact on regional stability and the key factors sustaining this partnership.