Karabuk University

الصفاتُ المذمومة المقترنة بلفظة الإنسان وعلاجُها من خلال القرآن الكريم- دراسة موضوعية

Show simple item record

dc.contributor.author FARIS, OMAR SALIH OMAR
dc.date.accessioned 2024-03-28T07:30:41Z
dc.date.available 2024-03-28T07:30:41Z
dc.date.issued 2024-02-19
dc.identifier.uri http://acikerisim.karabuk.edu.tr:8080/xmlui/handle/123456789/3374
dc.description.abstract  ملخص البحث الإنسان ذلك المخلوق المكرّم بنصّ القرآن الكريم وخليفة الله في الأرض، جاء ذكره في القرآن ستاً وستين مرة، ليكون دليلاً على اهتمام الوحي الإلهي به؛ وذلك ببيان صفاته المختلفة-الحميدة منها والمذمومة- والتي تُعدُّ جزءاً من طبيعته البشرية، وفطرته التي جُبِلَ عليها، ويقيناً منا بأن ما نُسب للإنسان من صفات مذمومة في القرآن الكريم لم تترك بدون وضع السُبل المناسبة لعلاجها، فالوحي الإلهي هو شفاء وعلاج لكل خلل في طبيعة الإنسان، ومصدرٌ لتزكية الإنسان والارتقاء به ليكون أهلاً لمسؤولية الإعمار والخلافة التي أوكلت إليه. فجاء البحث بغية التعمق في موضوع الصفات المذمومة المنسوبة للإنسان، والتأمل في آيات القرآن الكريم، وفهم أقوال المفسرين حول تلك الصفات وتحليلها ومقارنتها، بهدف الوصول إلى السبل الممكنة التي تساعد على علاج النفس الإنسانية منها والتخلص من أثارها السلبية، وفي سبيل تحقيق هدف البحث اتبعنا كل من المنهج الاستقرائي؛ باستقراء الصفات المذمومة المقترنة بلفظ الإنسان في القرآن الكريم والكشف عنها. والمنهج التحليلي؛ من خلال دراسة وتحليل تلك الصفات المذمومة، وفهم وتحليل أقوال العلماء والمفسرين فيها بغية الوصول لوسائل معالجة لهذه الصفات المذمومة. ومن أهم النتائج التي توصل إليها البحث: أن معالجة القرآن الكريم للصفات المذمومة جاء على محورين: الأول؛ معالجة عامة لكل ما ذّم من سلوك عند الإنسان، فنجده نصّ على أن إهمال محاسبة النفس وإرخاء الحبل لها يجعل النفس تنغمس في ظلمات الشهوات، في حين أن المداومة على محاسبة النفس من شأنه أن يقلل من الصفات المذمومة لدى الإنسان ويجعل حسابه يسيراً يوم القيامة. ومن سبل العلاج العامة أيضاً اعتمد القرآن على مبدأ الترغيب الترهيب في معالجة الصفات المذمومة عند الإنسان. وأخيراً نجد في القرآن أن جهاد النفس وما يتبعه من جهادٍ للهوى والشيطان وحب الدنيا وزينتها، أفضل وسيلة في محاربة صفات الإنسان المذمومة. أما المحور الثاني في المعالجة؛ ففيه وضع الوحي الإلهي سُبل وطُرق معالجة مناسبة في مقابل كل صفة مذمومة، تبدأ بالنهي عن الصفة وتنتهي بتخليص الإنسان منها ومن كل أثر سلبي لها. ÖZET Kur'an-ı Kerim’e göre insan, eşref-i mahluktur ve Allah'ın yeryüzündeki halifesidir. Vahyin insanla olan ilgisinin en önemli göstergesi Kur'an'da insandan altmış altı defa bahsetmiş olmasıdır. Aynı bağlamdaki diğer ayetlerle birlikte bu altmış altı ayette, onun beşerî yönünün bir parçası olarak kabul edilen övülmüş ve kınanmış çeşitli sıfatları bulunmaktadır. Ayrıca Kur'an-ı Kerim'de insana atfedilen mezmûm sıfatların ve uygun tedavi yöntemlerinin de gösterildiği düşünülmektedir. İlâhi vahiy, insan fıtratındaki her türlü kusurun şifa ve devası; kendisine emanet edilen imar ve halifelik sorumluluğuna layık hale getirecek bir kaynaktır. Araştırmanın amacı, insana atfedilen mezmûm sıfatların konusunu derinlemesine incelemek, Kur'an ayetleri üzerinde düşünmek, müfessirlerin bu sıfatlarla ilgili görüşlerini analiz etmek ve karşılaştırmaktır. Bu çalışmada insan ruhunu tedavi etmeye ve olumsuz etkilerinden kurtulmaya yardımcı olacak yolları gösterecek ve Kur'an-ı Kerim'de "insan" kelimesiyle ilişkilendirilen mezmûm sıfatları ortaya çıkaracak tümevarımsal yöntem izlenmiştir. Ayrıca bu mezmûm sıfatları incelemek, alimlerin ve müfessirlerin bunlarla ilgili sözlerini anlamak ve kınanmış sıfatları tedavi etmenin yollarını bulmak için analitik yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın ulaştığı en önemli sonuçlar şunlardır: Kur'an-ı Kerim'in mezmûm sıfatları ele alışı iki eksene dayanmaktadır: Birincisi; Kur'ân, tüm zemmolunmuş insan davranışlarını gerek kavramsal gerekse içerik olarak ortaya koymaktadır. Bu yönüyle nefsi hesaba çekmemek, nefsin arzularının karanlığına gömülmesine neden olmaktadır. Kişinin sorumluluk bilincinde olması kınanan sıfatlarını azaltacak ve kıyamet gününde çekilecek olduğu hesabını kolaylaştıracaktır. Kur'an-ı Kerim, insanlarda zemmolunmuş sıfatların tedavisinde teşvik ve korkutma (terhîb ve tergîb) ilkesini esas almıştır. Nefisle cihadın ve ardından hevâ ve heveslere, şeytana, dünya sevgisine ve onun zînetlerine karşı mücahedenin en iyi vasıtalar olduğu görülmektedir. Kur'ân’da mezmûm sıfatlarla ilgili ikinci eksen bunların tedavi edilmesidir. İlahi vahiy, her türlü kınanmış sıfat ile baş etmek için uygun yol ve yöntemleri ortaya koymuştur. Tedavi, sıfatın yasaklanmasıyla başlamakta ve kişinin bu sıfattan ve her türlü olumsuz etkisinden kurtulmasıyla ortadan kalkmaktadır. en_EN
dc.language.iso other en_EN
dc.subject الصفات المذمومة، الإنسان في القرآن، معالجة الصافات المذمومة en_EN
dc.subject Tefsir; Kur'ân, İnsan; Mezmûm Sıfatlar; Zemmolunmuş Sıfatların Tedavisi. en_EN
dc.title الصفاتُ المذمومة المقترنة بلفظة الإنسان وعلاجُها من خلال القرآن الكريم- دراسة موضوعية en_EN
dc.title.alternative İnsan Lafzıyla Bağlantılı Zemmedilen Nitelikler Ve Bunların Kur'an-I Kerim'e Göre Çözümü: Objektif Bir Çalışma en_EN
dc.type Other en_EN


Files in this item

This item appears in the following Collection(s)

Show simple item record

Search DSpace


Advanced Search

Browse

My Account