POSTMODERN KAMUSALIN ŞENLİĞİNDEKİ ‘ACI GERÇEKLİKLERİN’ YALNIZLIĞI: KATARSİS PROGRAMI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

ÖZ İnsanlığın yerleşik hayata geçmesiyle birlikte toplumsal hayata dair olaylar ve olgular da kendine özgü formlarıyla tarihteki yerini almıştır. “Gözetim” kavramını insanlık tarihinin erken dönemlerine kadar götürmek mümkündür. Gözetlemenin temelinde güvenliğinden sorumlu olunan kişilerin güvenliğini sağlamak, mevcut otoritenin istikrarını sekteye uğratacak durumları bilmek ve dahası olası koşullara dair merak duygusu vardır. Tarihsel dönüşümlerin sonucunda açığa çıkan gözetim, “panoptik gözetim” ve daha sonrasında ise Bauman’ın da altını çizdiği gibi “sinoptik gözetime” evrilmiş durumdadır. Panoptik gözetim, iktidar mekanizmasının bireylerin hayat akışını kontrol edebilmek için onların bedenini merkeze koyarak kamusalda gözetim altında tutulmalarını/denetlemelerini merkeze koymaktadır. Sinoptik gözetim ise modernitenin şiddetlenmesiyle birlikte, kamusal hayatın yanında özel olan alanları da, gözetim altına almanın çabasındadır. Bauman’a göre bu gözetimin doğası panoptik gözetim gibi bir kulevari gözetim biçimi değildir. Gözetim burada kamusalın parçası olan bütün öznelerin bir özeli -daha çok da ışıltılı özelleri- izleyebilmesi üzerine kurgulanmaktadır. Dahası bu gözetimde herkes özel hayatları izleyebilirken, iktidar ise sorumsuz ve akışkan niteliklerde olmakta ve dahası ayakları yere basmayan bir form edinmektedir. Onun akışkan bu doğası panoptik kulenin ötesinde, yerel dinamiklerinden koparmakta ve sorumsuz hale getirmektedir. Bu yöndeki dönüşümün yeni kamusaldaki en temel mantığı bütün ilişki tarzlarını gösteri ve imaj bağlamında yeniden kodlayabilmesidir. Nitekim yeni tarz medyaya dayalı olarak açığa çıkan teknolojik dönüşümlerin yaşanan dönüşümlerdeki rolü oldukça fazladır. Açığa çıkan ‘izleme kültürünün’ yeni doğası sinoptik gözetime özgü dönüşümler yaşarken, mahremiyet kavramının da sorgulanmasına neden olan yeni sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. Antik Yunan’da yetişkin erkek bireylerin hem alışveriş yaptığı hem de yönetim hakkında konuşabildikleri agoralar mevcuttu. Agoraların varlığı, halkın iktidarı özgürce eleştirebilmesini sağlamaktaydı. Çünkü agoralar özneleri kamusala davet eden ve onları kalıcı ortaklıklara adapte kılan ara kuramlar niteliğindeydi. Ancak modern evre başta mimari olarak agoraları körelten ve sonrasında da ortadan kaldıran türde nitelikler edinmiştir. Amacı da ‘kamusal pasifliği’ oldukça yoğun olan bir toplum üretmek olmuştur. Bu yönde kurgulanan rolünü hayatın bütün alanlarında benimseyen modern birey, bir bakıma gerçeklik algısını da yitirerek, imajları üzerinde şekillenen yeni tür etkileşimleri benimseyen türde pratikler edinmektedir. İmajın giderek gerçekliğin yerine geçmesi bireyi de ortaklıkların dışına çıkarmaktadır. Radikal yalnızlıkların izindeki bu hayatlar ister istemez toplumsala dair olan sınırların da geri çekilme nedeni olmaktadır. Bu yöndeki hakım durum da ister istemez sosyolojinin birliktelikleri -ve de toplumsalı- tartışma koşullarını gözden geçirmesine neden olmaktadır. Bu çalışma -yukarıda merkeze konulanlar- ışığında ünlü bireylerin ekranlarda “gülücükler saçarak”, “aniden ağlayarak” ya da normalin dışında duygular yansıttığı bir dünyada, gerçeklik algısının nasıl yitirildiğini ortaya koymanın çabasında olacaktır. Bu noktada merkeze konulan “Katarsis” programında öne çıkan özel hayat görünümlerinin, postmodern evredeki kamusal alana dair nasıl bir arka planı içerisinde barındırdığını ortaya çıkarmanın çabasında olacaktır. Bu açıdan araştırmanın temel amacı; gösteri toplumuna özgü “şenlikli kamusalın” ardındaki derinlikli şekillerde açığa çıkan “radikal yalnızlıkları” anlayabilmek olmaktadır. Dahası açığa çıkan bu yöndeki yeni koşulların toplumsal olarak nasıl bir kabul noktası edilebildikleri konusu anlaşılmaya çalışılacak temel nokta olacaktır. Bütün bunlar ortaya konulurken de arka planda duran postmodern evreye özgü dönüşüm süreci onun kamusal ile özel karakterini açık eden şekliyle ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bu haliyle de sinoptik gözetime içkin yeni kamusal gerçeklikler anlaşılmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda ‘gösteri toplumundaki’ kamusal alan ve özel alan ayrımında yaşanan değişmeler ve yitirilen mahremiyet kavramı, imaj ve gerçeklik tartışmaları üzerinden kapsamlı bir araştırma ile temellendirilecektir. Araştırma sürdürülürken tarafımızca nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada araştırma ekibince “amaca özel” olarak belirlenen on bir bölüm irdelenmiş ve bölümlerde geçen görüntüler ve söylemler programda yer alan ünlü bireylerin açıklamaları üzerinde irdelenmiştir. Ayrıca ele alınan örnek programlarda öne çıkan bazı görseller de amaca dönük bağlamı desteklemeleri açısından göstergebilimsel teknikle tahlil edilmişlerdir. Ortaya çıkan zengin veri grubu da şenlikli görünürlüğüyle öne çıkan postmodern kamusaldaki gerçekliğin acısı yalnızlıkları görünür kılan türde olmuştur.

ABSTRACT Since humans have been able to settle down, social events and occurrences have taken on unique forms throughout history. The notion of'surveillance' can be traced back to the prehistoric era of human history. The fundamental duties of surveillance are to protect the people who are trusted with their safety, to recognize circumstances that could threaten the stability of the status quo, and to be curious about possible outcomes.Due to historical shifts, surveillance -which at first took the form of "panoptic surveillance" -has since changed to become what Bauman refers to as "synoptic surveillance." Panoptic surveillance aims to manage people's lives inside the power structure by centralizing their bodies and placing them under watch or control in public. The intensification of synoptic surveillance, coupled with the advancement of technology, aims to monitor both public and private domains.Bauman claims that this type of surveillance is not similar to the panoptic, tower-like type of surveillance. In this context, the concept of surveillance is based on the public's ability to view any subject, particularly those with greater prominence. Furthermore, authority assumes irresponsible and flexible features, even taking on a shape lacking a stable base, in this sort of surveillance where private lives are visible to all. Its fluidity, outside the panoptic tower, makes it irresponsible and divorced from local dynamics.Its capacity to recode all kinds of relationships within the framework of spectacle and image provides the basic logic of this shift in the new public sphere. The ongoing changes are mostly due to the role that technology transformations -which emerged primarily based on the new style of media- play. The 'culture of surveillance' that is growing experiences changes that are unique to synoptic monitoring, leading to novel outcomes that cast doubt on the private notion. There were agoras in classical Greece where adult males could converse about issues of government and trade. The people was able to openly criticize authority because agoras existed. Agoras were intermediary structures that brought people into the public eye and helped them form long-lasting relationships.This allowed the people to voice their criticism of the establishment. But in the contemporary age, some traits first attenuated and then eradicated agoras, especially with regard to architecture. The goal was to create a society characterized by extreme "public passivity”. The modern individual who embraces their role constructed in this direction adopts practices of a kind that, in a sense, lead to a loss of the perception of reality, acquiring practicalities characterized by interactions shaped upon images.People are also breaking free from social relationships as images increasingly take the place of reality. The pursuit of extreme loneliness unintentionally contributes to the retreat of social boundaries.The current state of affairs forces sociology to reevaluate the parameters for talking about associations and society at large. This study aims to shed light on how reality is lost in a world where celebrities project their emotions onto screens, such as by "smiling," "suddenly crying," or expressing emotions that deviate from the norm. At this point, the focus will be on revealing the private life contexts of the prominent appearances in the main 'Catharsis' program, in the setting of the postmodern public realm. In this sense, the main goal of the study is to comprehend the "radical loneliness" that lurks beneath the celebratory public that is exclusive to the spectacle culture in subtle ways.As a central line of investigation, the study will also try to understand how these recently discovered disorders are socially acceptable. In the process of presenting all of these, an attempt will be made to clarify the postmodern era-specific transformational process that underpins the scenes, exposing its public and private nature. In this way, the new public realities arising from synoptic surveillance will be investigated and comprehended. Comprehensive research will be used to substantiate changes in the way that the public and private spheres are distinguished in the "society of spectacle," as well as the disappearance of the idea of privacy and the arguments between image and reality. Our team has used a qualitative research approach for the entire study. The research team identified eleven portions 'with a specific purpose,' and these sections' pictures and discourses were investigated based on the statements made by the well-known people who were featured in the show. Furthermore, semiotic methodologies were employed to investigate specific visuals that were highlighted in the analyzed sample programs in order to bolster their contextual importance. The ensuing comprehensive dataset has brought to light the postmodern public reality's terrible loneliness, which is defined by celebratory visibility.