Musa (A.S.) Kıssası Bağlamında Kur'ân Kıssalarının Parça Parça Olarak İndirilmesindeki Beyânî Sırlar

Abstract

ÖZET

Bu, Kur'an'da geçen müneccem (Parça parça) kıssanın belagati hususunda Musa (a.s.)'ın kıssasının Kur'an’da parça parça olarak anlatılmasındaki beyânî sırlarını keşfetmeyi amaçlayan araştırmadır. Bu, adı geçen kıssa ile zikredildiği sure arasında, kıssa ile o surede peyder pey indirilmesi arasında, kıssa ile muhatapları arasında, kıssa ile arzuladığı hedef arasında bağlantılı bir bağlam çalışmasıdır. Bu araştırma; Kur’an’ı anlamaya, düşünmeye ve üzerinde tefekküre sevk etmesi, Kur'an’daki kıssaların incelenmesinde bütüncül bir model sunmayı amaçlaması, hikâye ve ortaya çıktığı çeşitli bağlamlar arasındaki bağlantıyı araştırmaya sevk etmesi ve bu bağlamları surelerin iniş sebepleri arasında tahlil ettiği için, ilmî bir öneme sahiptir. Araştırmanın metodu; tümevarım, birleştirme, temellendirme ve analize dayanmaktadır. Kur’anî kıssanın parça parça indirilmesinde anlaşılması gerekenin ve öneminin ne olduğu ile Musa’ın (a.s) kıssasının aralıklı olarak indirilmesinde ortaya çıkan beyânî sırların ne olduğu hususunu cevaplamaya çalışmak bu araştırmanın cevaplaması gereken sorunlarını oluşturmaktadır. Araştırma Kur'an-ı Kerim'de geçen Musa (a.s)’ın hikâyesi ile sınırlı olup başka hikâyelere yer vermemektedir. Güvenilir ve ilmî olan kaynaklara dayanılmıştır. Çalışma planı şu sıralı adımlarla hedeflerine ilerlemektedir: Giriş: konunun seçilme nedenini, çalışmanın önemini ve hedeflerini açıklamaktadır. Önsöz: Kur'an kıssalarının ve tencimin tanımını, kıssaların Kur'an'la ilgisini, kısa ve veciz anlatımını ve siyakından anlaşılanı açıklamaktadır. Birinci Bölüm: Kur’an’da Musa (a.s) kıssasının konularını ele almakta ve bu kıssaların geçtiği her surede içeriğindeki konuların edebî/belâgî analizini içermektedir. İkinci Bölüm: Kur’an’da birden çok yerde zikredilen Hz. Musa kıssalarının arasındaki kelime benzerlikleri, icmâl ve tafsil bakımından bir yerde değinilip diğerinde anlatılmayan bölümleri arasında mukayese yapmayı içermektedir. Bu çalışma Kur'anın peyder pey indirilmesinin Kur'an-ı Kerim'deki belâgat ve mucize yönlerinden biri olarak, Kur'an kıssalarının anlaşılmasında ve ilişkilendirilmesinde önemli bir role sahip olduğu sonuçlarına ulaşılmasının yanı sıra, Hz. Musa'nın kıssasını Kur'an'da en çok zikredilen kıssalardan biri olduğunu ve farklı biçimlerde ve çeşitli üsluplarda sunulduğunu da ortaya koymuştur. Son olarak çalışma, Kur'an'ı tefekkür ederken bağlamın, aktarılıp ta anlatılmayan bölümlerin dikkate alınmasının önemini vurgulamıştır.

ABSTRACT This research addresses the rhetoric of the highly structured Quranic story, to explore the semantic secrets behind this marvelous structure of the Quranic story of Moses (PBUH). This has been conducted through a contextual study that relates between the story and the Surah in which the story is narrated, the story and the addressee, and between the story and the desired objective. This research is characterized by academic significance since it contributes to comprehending, contemplating, and reflecting on the Holy Quran. It also seeks to provide an integrated model for the study of the Quranic story and opens the door to investigating the connection between the story and the various contexts in which it appears, whether they are Surah-related or revelation contexts. The research methodology is based on induction, collection, description, consolidation, and analysis. The research problem is represented in attempting to answer the following questions: What is the concept of the Quranic story structure? How important is it? What are the semantic secrets that feature in the structure of the story of Moses (PBUH)? And what is the relationship between the structure of the story and the context where it appears? The research confines itself to the story of Moses (PBUH) in the Holy Quran rather than other stories of the Quran, and it refers to reliable and authentic scholarly sources, as well as refrains from old or mythical sources. The research plan proceeded to achieve its objectives through a sequence of steps, where the introduction included the reason for choosing the subject, the research significance, and the research objectives. The preamble tackles the definition of the Quranic story, structured narration, the relationship of stories to the Quran as a rhetorical and explanatory miracle, and the definition of context. Then, the First Chapter addresses the settings of the story of the Prophet Moses (peace be upon him) in the Holy Quran, with the rhetorical analysis of those settings and extracting the rhetorical purposes and the ideas related to the style or image. The Second Chapter focuses on the comparisons in terms of verbal similarity, deletion and mention, generalization, and detail, and the unspoken. The research reached some findings on the narrative structure, notably, it is an aspect of the semantic miraculousness of the Holy Quran, and it has a key role in comprehending the Quranic story and identifying its context. Moreover, the research demonstrated that the story of Moses (PBUH) is the most narrated in terms of the number of narrations, in the Quran, and it is presented in multiple forms and various styles. Finally, the study asserted the need to take into account the context and the unspoken when contemplating the Holy Quran.