30-65 YAŞ GRUBU KADINLARIN SERVİKS KANSERİ TARAMASI YAPTIRMA DURUMLARINA YÖNELİK İNANÇLARI VE ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Abstract

ÖZET

Bu çalışmada, Türkiye'deki kadınların serviks kanseri tarama programlarına ve erken tanıya ilişkin inançlarını, tutumlarını ve bu tutumları etkileyen faktörleri incelemek amaçlanmıştır. Tanımlayıcı çalışmanın evrenini, Karabük’te yaşayan 30-65 yaş grubu kadınlar (n=55983) oluşturdu. Çalışmanın örneklemi bilgisayar ortamında evreni belli örnekleme yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Popülasyon boyutu 55983, %95 güven aralığında, %5 hata payı ile en az 382 katılımcıya ulaşılması gerektiği hesaplandı. Veri kaybı ihtimali göz önüne alınarak örneklem sayısı için 385 kadın çalışmaya alındı. Veriler Kasım 2023 - Mart 2024 tarihleri arasında ASM’ye çeşitli nedenlerle başvuran, örnekleme kriterlerine uygun, araştırmaya katılmayı kabul eden kadınlardan toplandı. Araştırma için, tanımlayıcı soru formu, Kanser Taraması, Rahim Ağzı Kanseri̇, Pap Smear ve Hpv Testi̇ ile İlgili Özellikler soru formu ve Rahim Ağzı Kanseri ve Pap-Smear Testi SİM Ölçeği kullanılmıştır. Veriler SPSS 26 paket programı kullanılarak analiz edildi. Katılımcıların %48.2’i serviks kanserine yönelik tarama testi yaptırdığını bildirdi. Katılımcıların özellikle risk faktörleri başta olmak üzere rahim ağzı kanseri ve taramasına ilişkin yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadığı saptandı. Kadınların %34.8’inin tarama testinin nasıl yapılacağı anlatıldığında kendisinin yapmayı tercih ettiği saptandı. Rahim Ağzı Kanseri ve Pap-Smear Testi SİM Ölçeği alt boyut puan ortalamaları, yarar alt boyutu 32,16±4,03, engel alt boyutu 36,32±8,51, önemseme alt boyutu 21,84±5,33, duyarlılık alt boyutu 6,89±1,68 olarak ve motivasyon alt boyutu 6,89±1,68 olarak saptanmıştır. Kadınların eğitim durumları ile yarar, engel, önemseme ve motivasyon algısı alt boyutları puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu görüldü (p<0,001). Araştırmadan elde edilen veriler serviks kanseri taraması kapsamında kadınlara yönelik; bilgi düzeylerinin artırılması, olumlu tutum ve sağlık davranışı kazanmalarının sağlanması, sağlığı sürdürmesi, geliştirmesi, hastalıkları erken saptanması noktasında bilinçlendirilmesi amacıyla başta eğitim olmak üzere geniş kapsamlı müdahalelerin gerekliliğine işaret etmektedir.

ABSTRACT

In this study, it was aimed to examine the beliefs and attitudes of women in Turkey about cervical cancer screening programs and early diagnosis and the factors affecting these attitudes. The population of the descriptive study consisted of women aged 30-65 years (n=55983) living in Karabük. The sample of the study was calculated using the sampling method of the universe in the computer environment. The population size was 55983, at a 95% confidence interval, with a margin of error of 5%, it was calculated that at least 382 participants should be reached. Considering the possibility of data loss, 385 women were included in the study. The data were collected between November 2023 and March 2024 from women who applied to ASM for various reasons, met the sampling criteria, and agreed to participate in the study. Descriptive questionnaire, Cancer Screening, Cervical Cancer, Pap Smear and HPV Test Related Characteristics questionnaire and Cervical Cancer and Pap-Smear Test Health SIM Scale were used for the study. The data were analyzed using the SPSS 26 package program. 48.2% of the participants reported that they had a screening test for cervical cancer. It was determined that the participants did not have sufficient knowledge about cervical cancer and screening, especially risk factors. It was determined that 34.8% of the women preferred to do the screening test themselves when they were told how to do it. Cervical Cancer and Pap-Smear Test SIM Scale sub-dimension mean scores were 32.16±4.03, disability sub-dimension 36.32±8.51, care sub-dimension 21.84±5.33, sensitivity sub-dimension 6.89±1.68 and motivation sub-dimension 6.89±1.68. It was observed that there was a statistically significant difference between the educational status of the women and the mean scores of the sub-dimensions of benefit, disability, caring and motivation perception (p<0.001). The data obtained from the study are for women within the scope of cervical cancer screening; It points out the necessity of comprehensive interventions, especially education, in order to increase their level of knowledge, to ensure that they gain positive attitudes and health behaviors, to maintain and develop health, and to raise awareness about early detection of diseases.