Hadrianopolis Kuzeybatı Nekropol Kilisesi’nden Ele Geçen Roma Dönemi Gri Seramikleri

Abstract

ÖZ Hadrianopolis Kuzeybatı Nekropol Kilisesi’nde kapsamlı olarak 2017 yılında başlayan bilimsel kazı çalışmaları 2021 yılında büyük oranda tamamlanmıştır. Bu süreç boyunca kilise ve kilisenin ek yapıları arasında yer alan ve “atrium” olduğu düşünülen mekan açığa çıkarılmıştır. Atrium’da ele geçen yoğun gri seramikler bu tez kapsamında değerlendirilmiştir. Kilisenin kontekst veri sunmamasına bağlı olarak analoji yöntemi birincil tarihlenme yöntemi olarak kullanılmıştır. “Minyas Seramiği” ya da “Gri Minyas” tanımlaması ile birlikte, MÖ 2. binyıldan itibaren karşımıza çıkan gri seramik, Tunç ve Demir Çağı’nda daha yoğun görülürken, Geç Roma Dönemi’ne kadar bu yoğunluk azalmıştır. Buna bağlı olarak, kazılarda tipolojik sınıflandırma oluşturacak yoğunlukta seramik tespit edilememiştir. Bu durum şu aşamada Roma İmparatorluk Dönemi gri seramiklerinin tarihlendirilmesinde ve malzemenin gruplanmasında sorunları beraberinde getirmiştir. Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait gri seramikler adına daha önce yapılmış tipolojik sınıflandırma ve kronolojik tarihlemenin olmamasına bağlı olarak, tez kapsamında incelenen gri seramiklerin buluntu alanı temelinde Hadrianopolis (HP) ön adı ile, Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi’ne kadar kronolojik dizin içinde formlarına göre ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Açık kap ve kapalı kap olmak üzere iki ana başlık altında sınıflandırılan gruplar, genel olarak tabak, kase, maşrapa, sürahi/servis kabı, unguentarium/şişe ve bu formlara ait olduğu düşünülen kaide ve dip parçalarından oluşmaktadır. Yapılan analoji çalışmaları sonucunda, Tunç ve Demir çağı örnekleri ile benzerlik sergilememekle birlikte, literatürde bulunan Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait az sayıda gri seramik örneği arasında da birebir örnekleri tespit edilememiştir. Ancak hemen hemen tüm malzemenin Erken Roma Dönemi’nden Geç Roma Dönemi’ne kadar dönemin kırmızı hamurlu ve astarlı popüler formları ile uyum sağladığı tespit edilmiştir. Malzeme grubu genel olarak MÖ 1. yüzyıl – MS 6. yüzyıl aralığına tarihlenmiştir. Gri seramiklerin kentte hem ince seramik hem de kaba seramik grupları arasında yoğun olarak ele geçmesi, bölgede her ne kadar şu aşamada kil yatağı ve atölye tespit edilmemiş olsa da Hadrianopolis’in Roma İmparatorluk Dönemi için üretim merkezine yakın teritorya içinde olabileceğini düşündürmektedir.

ABSTRACT Scientific excavations at the Northwest Necropolis Church of Hadrianopolis, which began in 2017, were completed in 2021. During this process, the space between the church and its additional structures, which is thought to be the “Atrium”, was exposed. The dense gray ceramics recovered from the atrium were evaluated within the scope of this thesis. Since the church did not have stratigraphy data, the analogy method was used as the primary dating method. The gray pottery, which has been known as “Minyas Ceramics” or “Gray Minyas” since the 2nd millennium BC, was more intense in the Bronze and Iron Age, but this intensity decreased until the Late Roman Period. Consequently, the excavations did not have enough ceramics for a typological classification. This situation has brought about problems in the dating of the Roman Imperial Period gray ceramics and the grouping of the material. Due to the lack of a previous typological classification and chronological dating of the gray ceramics of the Roman Imperial Period, the gray ceramics examined within the scope of the thesis were evaluated separately according to their forms in a chronological index from the Early Roman Period to the Late Roman Period with the prefix Hadrianopolis (HP) on the basis of the find site. The groups, which are classified under two main headings: open vessels and closed vessels, generally consist of plates, bowls, mugs, jugs/serving vessels, unguentarium/bottles, and bottom and base fragments thought to belong to these forms. As a result of the analogy studies, no similarities with the Bronze and Iron Age examples were found, and no identical examples were found among the few gray ceramic samples of the Roman Imperial Period in the literature. However, it was found that almost all of the material was compatible with the popular red glazed and slipped forms of the period from the Early Roman Period to the Late Roman Period. The material group is generally dated to the 1st century BC - 6th century AD. The fact that gray ceramics were found intensively among both fine and coarse pottery groups in the city suggests that Hadrianopolis may have been within the territory close to the production center for the Roman Imperial Period, although no clay deposits and workshops have been identified in the region at this stage.