İnanç Turizmine Katılan Yabancı Turistlerin Seyahat Motivasyonu ve Mekan Algısı: Ayasofya Müzesi Örneği

Abstract

ÖZ İnanç turizmi dini motifle gerçekleştirilen geniş kapsamlı seyahat faaliyetlerini içermektedir. İnanç turizmi, ekonomik öneminin yanı sıra kültürler ve medeniyetler arası ilişkilerin, karşılıklı hoşgörü, saygı, sevgi ve anlayışın gelişmesine sağladığı katkılar nedeniyle hem ev sahibi halk hem de ziyaretçiler açısından önemli sosyo-kültürel etkiler yaratmaktadır. Tarihin en eski seyahat nedenlerinden biri olan inanç ve hac motifli yer değiştirmelerde mabet, tapınak, sunak vb. gibi mekanlar ile kutsal olayların yaşandığı yerler ziyaret edilmektedir. Bu ziyaretlerin dini mekan odaklı olarak gerçekleşmesi nedeniyle ziyaretçilerin dini mekanları nasıl algıladıkları ve bu algının seyahat motivasyonu ile olan ilişkisi önem kazanmaktadır. Bu kapsamda dini motifle seyahat eden yabancı turistlerin seyahat motivasyonlarını ve dini mekân algılarını belirlemek amacıyla dünyanın en eski mabetlerinden biri olan İstanbul Ayasofya Müzesinde ampirik bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Yüz yüze anket tekniği ile toplanan veriler sosyal bilimler için uygun istatistik paket programı ile analiz edilmiştir. Ankete katılan 441 kişiden elde edilen veriler; Türkiye’de en çok ziyaret edilen yerlerin sırasıyla Ayasofya Müzesi, Efes Antik Kenti, Aziz Paul Kilisesi ve Kuyusu, Aziz Nicolas (Noel Baba) Kilisesi, St. John Bazilikası, Pamukkale-Hierapolis, Yedi Uyuyanlar Mağarası, Meryem Ana Evi olduğunu göstermektedir. Turistlerin temel seyahat motivasyonları; tanrıya yakın olmak, inancı güçlendirmek, iç huzuruna ulaşmak ve ayine katılmaktır. Bunun yanı sıra, turistlerin seyahat motivasyonlarının demografik değişkenlere (dini inancı/mezhebi, cinsiyet, medeni durum, yaş, eğitim durumu, meslek, gelir) göre cinsiyet ve gelir faktörleri dışında anlamlı farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Ayrıca, ziyaretçilerin seyahatleri ile ilgili özellikleri (Türkiye'ye geliş sayısı, seyahatin organize şekli, birlikte seyahat edilen kişi, seyahat harcaması, seyahatle ilgili başvurulan bilgi kaynağı) dikkate alındığında da seyahat motivasyonları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Mekân algıları ile ilgili olarak turistlerin fiziksel mekân özelliklerinden; mekânın ışıklandırma düzeyinden, kokusundan, renklerinden, bakımlı olmasından ve sunduğu çekiciliklerden memnun kaldıkları belirlenmiştir. Diğer taraftan turistlerin dini mekânların psikolojik ve sosyal nitelikleriyle ilgili algılarının da genel olarak olumlu olduğu; psikolojik ve sosyal algıların turistlerin inançlarına/mezheplerine göre anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Turistlerin psikolojik mekân algıları mesleklerine göre farklılık göstermekte olup turistlerin psikolojik ve sosyal mekan algıları arasında diğer demografik değişkenlere ve seyahatin özelliklerine göre anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır. Benzer şekilde; turistlerin seyahat motivasyonları ile psikolojik ve sosyal mekân algıları arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir.

ABSTRACT Faith tourism includes travel activities performed with religious motifs. In addition to its economic importance, faith tourism has significant socio-cultural effects both for the host community and the visitors as it contributes to the development of inter-cultural relations between civilizations, mutual tolerance, respect, love and understanding. One of the oldest reasons for travel in the history is that the visits of sanctuaries, shrines etc. as well as the places where sacred events are take place. Since these visits are focused on religious sites, visitors' percetions towards religious spaces and the relationship between their perceptions and travel motivations are important. In this context, an empirical research was conducted at the Istanbul Hagia Sophia Museum, one of the oldest shrines in the world, to determine the travel motivations and perceptions of religious space of foreign tourists. Data collected by face to face questionnaire technique were analyzed with statistical package program suitable for social sciences. The data obtained from 441 respondents show that Hagia Sophia Museum, Ephesus, St. Paul's Church and Wells, Saint Nicholas (Santa Claus) Church, St. John's Basilica, Pamukkale-Hierapolis, Seven Sleepers Cave, the House of the Virgin Mary are the most visited sacred places in Turkey. The basic travel motivations of tourists; are being close to God, strengthening their faith, reaching inner peace and attending to mass. In addition, it was found that the travel motivations of tourists did not differ significantly according to demographic variables (religious belief / sect, gender, marital status, age, education level, occupation, income) except for gender and income factors. Also, regarding the characteristics of the trips (number of arrivals, type of travel organization, accompanied person, travel expenses, information source), no significant differences between the travel motivations are found. Considering the perceptions towards religious space, tourists are satisfied with the physical features of the space; lighting, smell, color, well-maintenance and allure of the place. On the other hand, the perceptions of tourists towards the psychological and social characteristics of religious spaces are positive that psychological and social perceptions differ significantly according to the beliefs / sects of tourists. Tourists' perception towards psychological space differs according to their occupations. However, there is no significant difference between psychological and social perceptions of tourists depending on other demographic variables and characteristics of trip. Similarly; no significant relationship was found between the travel motivations of tourists and their psychological and social space perceptions.