Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları Uyuşmazlığı

Abstract

ÖZ

Bu tez çalışması, Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanları uyuşmazlığını, uluslararası deniz hukukunun gelişimi ve kapsamı ile getirdiği yenilikler bağlamında ortaya atılan pek çok kavram temelinde analiz etmeyi amaçlayarak, Doğu Akdeniz’e kıyıdaş olan devletlerin gelişen kavramlar adına ne gibi politikalar ele aldığını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle uluslararası deniz hukukunun gelişiminde tarihsel sürecini, bu tarihi süreç içinde ortaya çıkan önemli kavramların, devletlerin Doğu Akdeniz’de denizdeki yetki alanlarını nasıl kullanmaya çalıştıkları ve bu konu üzerinde hangi uyuşmazlıkların ortaya çıktığına örneklerle yer verilmeye çalışılmıştır. Doğu Akdeniz doğu ve batı arasındaki ticaret yolu üzerinde olması, Kıbrıs Adası’nı kendi coğrafyasında barındırması, dünya enerji kaynağının çoğunluğunu bünyesinde içermesi ve stratejik ve jeopolitik anlamda dünyanın merkezi konumunda olması bakımından devletlerin ilgisini çekmektedir. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) 2001 yılından itibaren Doğu Akdeniz’de tek taraflı arama ve sondaj çalışmaları yapmaktadır. Bu durum bağlamında Kıbrıs adası etrafında Münhasır Ekonomik Bölge ilan etmiş ve Mısır, Lübnan ve İsrail ile de sınırlandırma anlaşmaları yapmıştır. Aynı zamanda GKRY ilan ettiği MEB alanlarında sondaj için arama ruhsatları çıkarması ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) merkezli Noble Enerji Şirketi ile anlaşması ile bölgede fiili bir uyuşmazlık hali yaratmıştır. Bu durum zaten kronik olan Kıbrıs meselesini daha derinleştirerek pek çok aktörün burada söz sahibi olmasına neden olmuştur. Bu çalışmada; Doğu Akdeniz bölgesinin coğrafi nitelikleri incelenmiş, içinde bulunduğu konum sebebiyle Kıbrıs’ta hakimiyet mücadelesine yer verildikten sonra bölgede başlayan uyuşmazlığın sebeplerine ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Doğu Akdeniz’e sahildar devletlerin deniz yetki alanlarına yönelik tutum ve davranışları anlatılarak son bölümde bu bölgedeki anlaşmazlıkların nasıl çözümleneceği konusunda çeşitli öneriler yapılmıştır.

ABSTRACT This study aims to analyze the maritime jurisdiction disputes in the Eastern Mediterranean on the basis of many concepts brought about by the development and scope of international maritime law. It also aims to evaluate what kind of policies that the countries with coasts in the Eastern Mediterranean are dealing with about the developing concepts. In kine with this purpose, firstly, the historical process in the development of international maritime law, the important concepts that emerged in this historical process, how the states tried to use the areas of jurisdiction in the Eastern Mediterranean and what disputes emerged on this subject have been tried to be presented with examples. Eastern Mediterranean attracts the attention of the states in terms of being on the trade route between the east and west, hosting Cyprus in its own geography, including the majority of the world energy source and being in the center of the world strategically and geopolitically. The Greek Administration of Southern Cyprus (GASC) has been conducting unilateral exploring and drilling operations in the Eastern Mediterranean since 2001. In this concept, the Exclusive Economic Zone (EEZ) has been declared around Cyprus and restriction agreements have been made with Egypt, Lebanon and Israel. At the same time, GASC has created a dispute by publishing exploration licenses for drilling in EEZ areas and signing an agreement with the Noble Energy Company that is United States (USA) based. This situation has deepened the issue of Cyprus, which is already chronic, and caused many participants to have a voice here. In this study, the geographical characteristics of the Eastern Mediterranean region were examined in the third chapter. The reasons for the dispute that started in the region after the struggle for domination in Cyprus due to its location were dealt in detail. In the last chapter, various recommendations were made on how to resolve the disputes in this region after explaining the attitudes and behaviors of the coastal states towards the maritime jurisdictions of the Eastern Mediterranean.