Alev Alatlı’nın Gogol’ün İzinde adlı Roman Serisi Üzerine Söz Dizimi Çalışması

Abstract

ÖZ

Alev Alatlı, modern Türk romancılığının önde gelen isimlerinden biridir. Alatlı, hem de felsefe, politika, ekonomi, ilahiyat, fizik, psikoloji, sosyoloji gibi bilimleri edebiyat alanında, romanda birleştiren, çağın problemlerini evrensel bakış açısı ile karakterler üzerinden insanlara göndermeler yaparak irdelemeye çalışan, bütüncül düşünen bir yazardır. Çalışmaya onun romanının konu seçilmesinin nedeni de, yazarın romanlarında kullandığı dilin anlaşılır olması, düşüncenin güzel ifadesi, cümlelerde söz dizimini doğru, Türk dilinin kurallarına uygun kullanmasıdır. Türkiye Türkçesi Söz Dizimi başlığını taşıyan bu eser, bir araştırma ve inceleme ürünüdür. “Aydınlanma değil, Merhamet!, Dünya Nöbeti!, Ey Uhnem, Ey Uhnem!” kitablarının toplam sayfa sayısı bin üç yüz seksen sekizdir. Dört romandan oluşan “Gogol’un İzinde” Rusya’daki tarihi olaylar, aydınlanma hareketleri, komünistlerin yönetim anlayışları, Rus halkının karakteristik özellikleri, dinsel algıları, zihinsel tutumları ve hayat tarzları konu edinilmiştir. Romanda Gogol başta olmak üzere Anton Çehov, Dostoyevski, Tolstoy, Gorki ve Soljenitsin gibi ünlü yazarların eserlerine ve düşüncelerine değinmeler yapınılmıştır. Romandan alınan cümleler söz dizimi açısından tahlil edilip sınıflandırılarak kelime grupları, kelime gruplarının türleri, cümle, cümle ögeleri ve cümle çeşitleri konu başlıkları altında incelenmiştir. Eserden alınan örneklerin hangi eserden alındığı ve sayfa bilgisi ayraç içinde belirtilmiştir. Yapılan çalışma giriş, üç bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Çalışmanın “Birinci Bölümü”nde Alev Alatlı’nın yaşamı, edebi hayatı ile ilgili bilgiler verilmiş , Gogol’ün İzinde roman serisi genel olarak anlatılmıştır. Çalışmanın “İkinci Bölümü”nde kelime grupları, onun çeşitleri incelenmiş, eklenen örneklerle daha da açığa kavuşulmuştur. Çalışmanın “Üçüncü Bölümü”nde ise “cümle” incelenmiştir. Öncelikle, cümle ögeleri başlığı altında, yüklem, özne, nesne, yer tamlayıcısı ve zarf tümleci açıklığa kavuşturulmuştur. Daha sonra, cümlenin çeşitleri, anlamlarına göre, yapılarına göre, yüklemin yerine göre, yüklemin türüne göre alt başlıklarında incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise, varılan sonuçlara ve değerlendirilmelere yer verilmiştir. Kaynakça bölümüyle tez sonlandırılıştır. Bu çalışmanın söz dizimi alanında yapılacak başka araştırmalara kaynaklık edeceği düşünülmektedir.

ABSTRACT

Alev Alatlı is one of the leading names in modern Turkish novelism. Alatlı is a holistic thinking writer who combines the sciences such as philosophy, politics, economics, theology, physics, psychology, sociology in the field of literature, and tries to examine the problems of the era by referring to people through a universal perspective and by referring to people through a universal perspective. The reason why his novel is chosen as the subject of the study is that the language used by the author in his novels is understandable, the beautiful expression of thought, the syntax in sentences is used correctly and in accordance with the rules of the Turkish language. Turkey Turkish Syntax of this work bearing the title, is a research and analysis product. The total number of pages of "Not Enlightenment, Mercy !, World Watch !, O Uhnem, O Uhnem!" Books is one thousand three hundred and eighty eight. "In the Footsteps of Gogol" consisting of four novels, historical events in Russia, enlightenment movements, communists' understanding of management, characteristics of the Russian people, religious perceptions, mental attitudes and lifestyles have been discussed. In the novel, the works and thoughts of famous writers such as Anton Chekhov, Dostoevski, Tolstoy, Gorki and Soljenitsin, especially Gogol, were made. The sentences taken from the novel were analyzed and classified in terms of syntax, and the word groups, types of word groups, sentence, sentence elements and sentence types were examined under the topics. The sample of the work and the page information from the work are indicated in brackets. The study consists of introduction, three parts, conclusion and bibliography. In the “First Part” of the study, information about the life and literary life of Alev Alatlı has been given, and the novel series in the footsteps of Gogol has been explained in general. In the "Second Part" of the study, word groups and their varieties have been examined, and further examples have been clarified. In the "Third Part" of the study, "sentence" was examined. First of all, under the title of sentence elements, the predicate, subject, object, place complement and envelope complement are clarified. Then, the types of sentences were examined in their subtitles according to their meaning, structure, according to the location of the predicate, by the type of predicate. In the last part of the study, conclusions and evaluations are included. The thesis is finalized with the bibliography section. This study is thought to be a source for other researches in the field of syntax.