OSMANLI RESİM SANATINDA SULTAN ABDÜLMECİD PORTRELERİ

Abstract

ÖZ 19. yüzyılın başında Osmanlı devletini yöneten Osmanlı padişahları devletin yapısında köklü değişimler yapmıştır. Sultan II. Mahmud ile başlayan değişimler, kendisinden sonra tahta çıkan Sultan Abdülmecid’in köklü reformları ile devam etmiştir. 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı, geleneksel devlet yapısının terkedilmesi üzerine geliştirilmiş bir belge niteliğindedir. Tanzimat Fermanının başlattığı yeni devlet modeli ve yaşam biçimi, önce saray ve saray çevrelerinde uygulanmış ve daha sonra yaygınlaşmıştır. Devlet yönetiminden, sosyal yaşama, edebiyattan kültür ve sanata büyük değişimlerin yaşandığı bu dönemde resim sanatında batılı etkiler görülmüştür. Tanzimat Fermanının ardından ülkeye gelen çok sayıda Avrupalı ressamlar başkent İstanbul’da resimler yapmış ve Pera’da oluşan yeni sanat ortamında bunları sergileyebilmiştir. Avrupai yaşam biçiminin yavaş yavaş egemen olduğu ortamlarda padişahında katıldığı etkinlikler tertip edilmiş ve elçilikler vasıtasıyla gelen Avrupalı ressamlar, tasarımcılar ve muhabirler bu olayları resmedip ülkelerindeki gazete ve dergilerinde yayımlamışlardır. Başkentte yaşanan bu batılı akıma olan ilginin yanı sıra Avrupa ülkelerinde bir moda haline dönüşen oryantalist eğilimler dönemin bir başka yüzünü göstermektedir. Bu modaya uyan kimi sanatçılar bu dönemde doğulu bir memleket olan Osmanlı İmparatorluğu’nun gizemini, saray yaşantısını, sokaklarını, inançlarını, kıyafetlerini başka bir dil ile yansıtarak bu akıma hizmet etmişlerdir. Çalışmada bu dönemin resimsel eğilimleri, türleri ve konuları gruplandırılmış ve dönemin saray portreciliğine katkıda bulunacak örnekler tercih edilmiştir. Ayrıca dönemin yerli ve azınlıktan sanatçıların da bu sürece katkıda bulundukları görülmüştür. Sultan Abdülmecid’in çok sayıdaki portresi yabancı ressamlar tarafından yapılmıştır. Selefi II. Mahmud’un portrelerindeki ikonografyanın kısmen devam ettirildiği, kısmen de Avrupalı hükümdarların portrelerindeki ikonografik kalıpların izlendiği görülmüştür.

ABSTRACT Getting through the nineteenth century Sultans managing Ottoman government, the Sultans were aware of the necessity of radical changes in the structure of the government. The great changes started with sultan Mahmud II initiated more radical reforms by Abdulmecid who was on the throne after him. In this period of great changes from state administration, social life, literature to culture and art, western influences were experienced in the art of painting, and portraitism was the most important propaganda tool reflecting this new way of life. During this period when great changes were experienced from the state administration to social life, from literature to culture and arts, western influences were seen in the art of painting. Numerous foreign artists who came to the country after the Tanzimat, had exhibitions in the capital Istanbul and were able to exhibit them in the new art scene in Pera. In the environments where the European way of life gradually dominated, the activities of the sultan were organized and foreign painters, designers and reporters who came through the embassies painted these events and published them in newspapers and magazines in their countries. In addition to the interest in this western trend in the capital, the orientalist tendencies which became a fashion in European countries show another side of the period. Some of the artists who fit this fashion served this trend by reflecting the mystery, palace life, streets, beliefs and clothes of the Ottoman Empire which was an eastern country in this period with another language. In this study, trends in painting, genres and subjects of this period were grouped and examples that would contribute to the palace portrait of the period were chosen. It was also observed that local and minority artists of the period contributed to this process. Sultan Abdülmecid's many portraits were made especially by foreign painters. Portraits of his predecessor Mahmud II, can be seen that the iconography of Mahmud's portraits were partially sustained and some of them adopted the portrait characteristics of European rulers.