Şalpazarı (Ağasar) Bölgesi Çepnilerinin Dînî İnançsal Evreninin İncelenmesi

Abstract

ÖZ Çepniler Oğuzların Gök-Han koluna mensup bir boydur. Moğol istilasının akabinde Anadolu’ya göç etmiş olan en büyük boylardan birisi olarak kabul edilmektedir. Anadolu’nun özellikle de Karadeniz bölgesinin Türkleşmesinde ve İslâmî bir kimliğe bürünmesinde önemli katkıları olmuştur. Bu grup Selçuklu devleti ve sonraki dönemlerde yaşanan büyük göçler sebebiyle toprak sıkıntısıyla karşılaşmış, ekonomik, siyâsî ve sosyal sâiklerden ötürü bir takım isyan hareketleri içine girmiştir. Bunun neticesinde ise çoğu Çepni gruplarının devletle aralarında tarihsel bir küskünlük meydana gelmiştir. Devletle olan bu ilişkinin etkilerini günümüzde de gözlemlemek mümkündür. İşte bu çalışmada Trabzon iline bağlı Şalpazarı ilçesinde ve Akçaabat ve Çarşıbaşı ilçelerine bağlı bazı mahallelerde yaşayan Çepnilerin Alevîliğe aidiyeti konusu incelenmiş, Akçaabat ve Çarşıbaşı ilçelerindeki Alevîler ise, tarihsel süreç, inanç, ahlâkî öğreti, ibadet, gelenek görenek ve demografik yapıları bakımından araştırılmıştır.

ABSTRACT The Chepni was a Gok-Khan sub-branch of the Oghuz Turkic people. It is considered to be one of the largest tribes that migrated to Anatolia following the Mongol invasion. This tribal entity played a very prominent role in the Turkification and Islamization of the Black Sea region. This ethnic group faced land shortage following the great migration took place during Seljukian state. Due to some economic, political, social problems reasons, the group initiated a series of rebellion movements against the state. As a result a resentment against the state seems to have taken place. It is still possible to observe the effects of this kind of unwarm relationship with the state in this group at the present day. In this study, the belonging of the Chepni people living in Trabzon, more precisely Şalpazarı and some villages of Akçaabat and Çarşıbaşı to Alawism is examined. In addition, a research into the Alawite community in Akçaabat and Çarşıbaşı districts in terms of historical course, belief, moral doctrine, acts of worship, custom and traditions and demographic structures is conducted.