19. Yüzyıl Osmanlı Dini Yapılarında Duvar Resimleri: İkonografik Bir Yaklaşım

Abstract

ÖZ Osmanlı mimarisinde 18. yüzyılın sonlarında başlayan ve daha sonra 19. yüzyıl boyunca imparatorluğun tüm bölgelerine yayılan duvar resimleri, Avrupa ile kurulan askeri, ekonomik, kültürel ve sanatsal ilişkilerin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Aslında Avrupa’ nın Barok ve Rokoko üsluplarının Osmanlı mimarisindeki bir yansıması olan duvar resimleri Osmanlı yorumlu olarak kendine özgü konu ve üslupları bünyesinde barındırmaktadır. Genellikle sivil mimari örneklerinden oluşan başkent örneklerinin ardından imparatorluğun Anadolu, Balkanlar ve diğer bölgelerinde hem sivil hem dini mimaride uygulanmıştır. Özellikle cami, türbe ve tekke gibi dini yapıların duvarlarında görülen resimler farklı konu ve ikonografiler ile karşımıza çıkmaktadır. Dini mimari de görülen duvar resimleri manzara, natürmort, mimari ve sembolik tasvirler olarak gruplandırılmaktadır. Bu tasvirlerin dışında saat, gemi, fayton gibi endüstri devriminin bir neticesi olarak karşımıza çıkan araç ve eşyaların tasvirlenmesinde dini mimarinin aracı oluşu da dönem için ilgi çekmektedir. Belki de bu yapı türlerine özgü tek farklı konu türü sembolik tasvirler olarak adlandırdığımız dini ve tasavvufi nitelikteki konulardan oluşmaktadır. Resimlerin ikonografik anlamları, devrin politik, dini, kültürel ve sanatsal olaylarının Osmanlı dünyasında yorumlanmalarının bir neticesi olarak karşımıza çıkmaktadır.

ABSTRACT The wall paintings, which started in the late 18th century and spread to all parts of the empire during the 19th century, emerged as a result of military, economic, cultural and artistic relations with Europe. In fact, the wall paintings, which are a reflection of the baroque and rococo styles of Europe in Ottoman architecture, have their own specific subjects and styles. The capital city has examples of civil architecture also Anatolia, Balkans and other regions of the Empire has the civil and religious architecture. Pictures seen on the walls of religious buildings such as mosques, tombs and convent have pictures with different subjects and iconographies. Wall paintings seen in religious architectures can be grouped as landscape, still life, architecture and symbolic depictions. Apart from these depictions, it is interesting for the period that religious architecture is a tool in depicting the tools and goods that come as a result of the industrial revolution such as clock, ship and phaeton. Perhaps the only different types of topics that are specific to these types of structures are religious and mystical themes, which we call symbolic descriptions. The iconographic meanings of the paintings should be perceived as a result of the interpretations of the political, religious, cultural and artistic events of the period in the Ottoman world.