Osmanlı Dönemi Amasya ve Tokat Yapılarında Duvar Resimleri

Abstract

ÖZET Osmanlı’da 17. yüzyılın sonlarında görülmeye başlayan batı etkisi 18. yüzyılda Lale Devri ile etkisini daha da artırmış, birçok alanda yenilik ve değişimi beraberinde getirmiştir. Batılı etkilerin Osmanlı mimarisine de yansıdığı bu dönem 18- 19. yüzyıl boyunca sürmüştür. Yapıların dış cephelerinde Avrupa’nın barok, rokoko ve ampir üsluplarının Osmanlı yorumları görülürken, iç mekanlarda bu yorumlar daha çok duvar resmi ve kalem işi bezemelerde kendini göstermiştir. Sanatta yeni bir tür olarak gelişen duvar resimleri 18. yüzyılın ortalarında önce başkent İstanbul’da, daha sonra taşrada ayanlar vasıtasıyla imparatorluğun tüm bölgelerine yayılmıştır. Resimler genellikle cami, konak ve türbe gibi dini veya sivil nitelikli yapıların iç mekanlarında mihrap nişi, duvar, tavan ve kubbelerinde; bazen de dış cephelerinde yer almıştır. Resimlerin konusunu çoğunlukla manzaralar oluşturmakla beraber, kent tasvirleri, natürmortlar, gemi ve yapı tasvirleri de konu edilmiştir. Bu konuların yanı sıra dini ve tarikat konulu sembolik tasvirler ile Sanayi Devrimi’nin getirdiği yenilik ve değişimin konu edildiği sembolik tasvirler de duvar resimlerinde yerini almıştır. İmparatorluğun birçok yöresine yayılan duvar resimleri Amasya ve Tokat yapılarında da yer almış olup bu yapıları daha çok camiler, türbeler, konaklar ve şadırvanlar ile muvakkithane yapıları oluşturmaktadır. 18. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başları arasında yapılmış olan bu resimlerde Anadolu’nun diğer bölgelerindeki resimler ile konu, üslup ve teknik yönünden paralellikler görülmektedir. Ancak söz konusu resimlerde dini ve tarikat konulu sembolik tasvirler ile Sanayi Devrimi’nin getirdiği yeniliklerin konu edildiği sembolik tasvirler yoğunluk göstermektedir.

SUMMARY The Western İnfluence that began to appear at the beginning of 17th century in Ottoman Empire has increased its influence with the Tulip Era and brought lots of changes and developments in many areas. This period when western influences were reclected in Ottoman architecture was lasted for 18- 19. centuries. Ottoman constructions of European baroque, rococo and ampir styles were observed on the outer facades of the buildings, while these constructions were mostly reflected in wall painting and pencil decorations. Wall paintings which developed as a new kind of art; spread to all regions of the empire through ayans, first in the capital Istanbul and then in the provinces in the middle of the 18th century. Paintings are generally used in the interior spaces of religious or civil qualified buildings such as mosques, mansions and tombs, in mihrab niches, walls, ceilings and domes; sometimes on the exterior. Although the subject of the paintings were mostly landscapes, city descriptions, still lives, ship and building descriptions were also subjected. In addition to these topics, the symbolic descriptions on religious and sectarian and the symbolic descriptions on which the innovation and change brought about by the Industrial Revolution took place in wall paintings. The Wall paintings spread across many parts of the Empire were also included in Amasya and Tokat buildings and these buildings mostly composed of mosques, mausoleums, mansions and timing rooms. These paintings which were done at the end of 18th century and the beginning of 20th centuries show parallels the paintings in other parts of Anatolia as regards whith their subject, style and technique. However in these paintings are seem to intensify whit symbolic depictions on religious and sectarion on the subject of innovations brought by the Industrial Revulation.