Uluslararası Finansal Piyasalarda Bulaşma Etkisi: ABD İle Gelişmekte Olan Ülkeler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

ÖZ Finansal yatırımlarda artan risklerin düşürülmesi için uluslararası portföy çeşitlendirmesi önemli bir araç iken, yaşanan finansal ve teknolojik küreselleşme, uluslararası piyasaların birbirinden etkilenme düzeylerini artırmıştır. Bulaşma etkisi, ülkelerin kararlılıklarını zayıflattığından dolayı, uluslararası portföy yatırımlarında dikkate alınması gereken önemli bir faktör haline gelmiştir. Uluslararası finansal piyasaların bulaşma etkisinin incelenmesi, yatırımcılara uluslararası portföy çeşitlendirmesi hususunda yardımcı olurken; ülkeler açısından krizlerin bulaşıcılığına dair yorum yapılmasına ve önlemlerin alınmasına olanak sağlar. Bu çalışmada, gelişmiş ülkelere ait finansal piyasaların gelişmekte olan ülkelerin finansal piyasalarına olan bulaşma etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda bulaşma etkisi, gelişmiş ülkelerden ABD ile Kırılgan Beşli olarak tanımlanan Brezilya, Endonezya, Hindistan, Türkiye ve Güney Afrika ülkelerinin finansal piyasaları arasında incelenmiştir. Bu ülkeler için ABD menşeili 2008 küresel krizinin de yer aldığı 2000-2019 dönemi esas alınmıştır. Bulaşma etkisi incelenirken, kurulan ekonometrik modelde hem literatürdeki çalışmalar hem de ekonomik temelli bulaşma kanallarından Muson etkisi dikkate alınmak suretiyle, referansların uyumsuzluğundan kaçınarak tutarlı ve eksiksiz analiz yapılmasına olanak sağlayan MSCI endeks verileri ve 2008 küresel krizinin ana nedeni ve yayılma unsuru olan faiz oranları bağımsız değişken olarak alınmış ve Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (Auto Regressive Distributed Lag) sınır testi yaklaşımı bir diğer adıyla ARDL sınır testi yaklaşımı ile sonuçlar yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre ABD, Kırılgan Beşli ülkeleriyle kısa vadede eşbütünleşme içinde olup finansal bulaşma etkisinin varlığından bahsedilebilir; fakat uzun vadede eşbütünleşme görülmemiştir. ABD faiz oranı sadece Türkiye ve Endonezya borsa endeksini ters yönde etkilemektedir. Analiz sonucuna göre 2008 küresel krizi Hindistan borsasını hem kısa hem de uzun dönemde negatif etkilerken, Türkiye’yi uzun dönemde negatif etkilediği gözlemlenmiştir. 2008 Küresel krizi ile Brezilya, Endonezya ve Güney Afrika arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki elde edilememiştir. Bu durumda ABD’deki finansal gelişmelerin, Kırılgan Beşli ülkelerine kısa dönemde finansal bulaşma etkisi gösterdiği saptanmıştır.

ABSTRACT While international portfolio diversification is an important tool for reducing the risks in financial investments, financial and technological globalization has increased the level of contagion of international markets. As the contagion effect weakens the stability of countries, it has become an important factor to consider in international portfolio investments. Investigation of the contagion effect of international financial markets helps investors to diversify their international portfolio; it allows for countries to comment on the contagion effect of crises and to take measures. In this study, it is aimed to investigate the contagion effect of developed countries' financial markets on emerging countries' financial markets. In this respect, the contagion effect between the financial markets of the USA which is one of the developed countries and the financial markets of Brazil, Indonesia, India, Turkey and South Africa which are Fragile five countries has been examined. The period of 2000-2019 including the 2008 global crisis of US origin was taken as the basis for these countries. When examining the contagion effect, MSCI index data allowing consistent and complete analysis by avoiding mismatch of references and interest rate which is the main cause and contagion factor of the 2008 global crisis were taken as independent variables and the results were interpreted with the Auto Regressive Distributed Lag boundary test approach. According to the findings of the study, the USA is in cointegration with the Fragile Five countries in the short term and it can be mentioned that there is the effect of financial contagion; however, long-term cointegration was not observed. USA interest rates are only adversely affect Turkey and Indonesia’s stock market index. According to the results of the analysis, Indian stock market has been negative affected in both the short and the long term by 2008 global crisis, Turkey's stock market has been negative affected in only long term. There wasn't obtained statistically significant relationship between the 2008 global crisis and Brazil, Indonesia and South Africa. In this case, it was determined that the financial developments in the USA had a short-term financial contagion effect to Fragile Five countries.