İkinci Dünya Savaşı ve Sonrasında Sovyetler Birliği’nin Türkiye’yi Tehdidi ve Türk Dış Politikası

Abstract

ÖZ İkinci Dünya Savaşı Sürecinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, İngiltere, Fransa, Almanya gibi ülkelerin kendi milli menfaatleri için Türkiye’yi savaşa çekmek istedikleri bir gerçekliktir. Dünya üzerinde Jeopolitik olarak çok müstesna bir yerde bulunan Türkiye Savaşa girişen Mihver ve Müttefik devletler için sanki bir kesişme noktası gibiydi. Stratejik konumda yer almasına rağmen savaşın dışında kalabilmek için olağanüstü bir politik hesaplar yapmak durumunda kalmıştı. Savaş bir ülkenin beka sorunu olmadığı takdirde bir cinayetti. Savaşta Türkiye’yi yanına alacak tarafın Boğazlar, Ortadoğu ve Hazar enerji kaynakları üzerinde büyük bir etki yapacağı, savaşı kazanma yönünde çok güçleneceği bir gerçekti. Churchill, Birleşik Krallık için Türkiye’yi ileri bir karakol olarak görmekteydi. Stalin ise Boğazları Sovyetler Birliğinin nefes aldığı bir boğaz gibi tanımlaması, sıkıntının nedenin açıklamaktaydı. Bu çalışmada görülmüştür ki, bir vesile ile Sovyetler Birliği Boğazlar bölgesinde Deniz ve Kara üssü elde etmek için hiçbir fırsatı kaçırmayacağının bilinmesi gerekmekteydi. İşte İkinci Dünya savaşı da Sovyetler Birliği için tarihi bir fırsat olabilirdi. Her şey Türkiye’nin savaşa girmesine bağlıydı. Türkiye’nin içinde bulunduğu şartlardan faydalanıp, yardım bahanesi ile boğazlar bölgesine yerleşmiş olacaktı. Türkiye savaşa girmemişti. Savaş sonu yaklaştığında galip devletler safında bulunan Sovyetler Birliği düzenlenen konferanslarda Boğazlara yerleşme arzusunu dile getiriyor, Türkiye’nin doğu sınırından toprak talep ediyordu. Montreux Boğazlar Sözleşmesinde değişiklikler istiyordu. İdeolojik yayılma gayreti de meselenin başka bir boyutuydu. ABD ve İngiltere de Sovyet tehdidinin farkına varmıştı. Ortadoğu ve Uzakdoğu ticaret yolları kesilebilirdi. Savaş sonrası Türkiye üzerindeki emellerini gerçekleştiremeyen Sovyetler, Türkiye’ye açıktan ültimatom vererek baskı kurmuştu. Tıpkı 1805 ve 1833 ‘de olduğu gibi, boğazlara yerleşmek istiyordu. Potsdam Konferansı’nda Stalin’in “çarlara gösterdiğiniz hoşgörüyü bize göstermiyorsunuz” demesi ne kadar anlamlı ise günümüzde bu amacı canlı tutmak için 1833 yılında İstanbul Boğazı’nda Rus askerlerinin karargâh kurduğu yerde bir anıtı tekrar açmaya çalışmaları çok manidardır.

ABSTRACT In World War II, Soviet Union, United Kingdom and France wants to include Turkey for national interest. Turkey locted in a very spical place in geopolitics on the World and Turkey made effets avoid for Axis and the Allies battleground use their politic ability. Turkey was a strategic location for the belligerent countries and turkey made political accounts to abstain from war. War is a murder if a counrty have not problem of existence. If Turkey join World War II fighting side have Hellespont, Bosphorus, Middle East and Caspian energy resources. Winston Churchill sees Turkey for United Kindom’s outpost, at the same time Stalin sees to Turkey for Soviet union’s as a breathing throat, explains the cause of the problem. In this study, it has been seen that, on one occasion, it is necessary to know that the Soviet Union will not miss every opportunity to obtain sea base and millitary base. The Second World War could also be a historic opportunity for the Soviet Union. Everything depended on Turkey to enter the war; acoording to Soviet Union “if Turkey join the war, they into a difficult situation and after soviet union may settle the Hellespont and Bosphorus.” Also they wans to demanding land from Turkey's eastern border. But Turkey was stant out against join to war. At the and of the war, the victorius as Soviet Union wants say to settle Hellespont and Bosphorus in conferences. In Montreux Straits Convention Ideological expansion effort was another dimension. The United States and United KingdomBritain were aware of the Soviet threat. Middle East and Far East trade roads in could be danger. After the war the Soviets were unable to realize their ambitions to exert pressure on Turkey to open by giving an ultimatum to Turkey. Just like in 1805 and 1833. Soviet union wanted to settle of İstanbul and Çanakkale straits for military base. In Potsdam conference Stalin said that “ you are not showing us the tolerance before show tolerance the Tsars. To keep this goal alive today Russian goverment wants to build a monument for 1833 soldier removal point. in Istanbul.