Geleneksel Konut Mimarisinin Kastamonu’daki Cumhuriyet Dönemi Yapılarına Yansımaları

Abstract

ÖZ ‘Geleneksel Konut Mimarisinin Kastamonu’daki Cumhuriyet Dönemi Yapılarına Yansımaları’ başlıklı çalışmada, Kastamonu şehir merkezinde bulunan ve Cumhuriyet Döneminde geleneksel mimarinin yansımış olduğu, konaklar, apartmanlar, siteler, villa tipi evler, kamu kurumları, yarı özerk ve özerk kurumlar tarafından inşa ettirilen yapılar, ticaret yapıları ve kentin çeşitli noktalarında yer alan peyzaj örnekleri incelenmiştir. Tarihi ve kültürel mirası ile dikkat çeken Kastamonu kentinde geleneksel mimariye öykünen modern yapılarda özellikle son yıllarda nicel olarak artış görülmektedir. Bu çalışmada, geleneksel konut mimarinin Kastamonu’nun modern mimarisine yansımalarının belirlenmesi, mahalle dokusunun oluşumuna etkisi ve bu uygulamaların gerçekleştirilmesinin sebeplerini ortaya konması amaç edinilmiştir. Geleneksel kent dokusu Kastamonu’nun Cumhuriyet Dönemi ve sonrasında inşa edilen modern mimarisine etki etmiştir. Bu durum özellikle 2000’li yıllardan itibaren inşa edilen yapılarda daha belirgin bir şekilde görülmektedir. Bu bağlamda Kastamonu kent merkezi ve ilçelerinde Cumhuriyet’in ilanından itibaren inşa edilen modern yapılarda geleneksel biçimler görülmektedir. Kastamonu ve ilçelerinde Cumhuriyet Döneminden günümüze kadar olan süreçte inşa edilen modern yapılarda geleneksel mimari öğelerinin yoğun bir şekilde kullanılması konunun seçiminde önemli olmuştur. Kent merkezinde bulunan sit alanları ve sit alanı dışındaki yerleşimler içerisinde bulunan yapılar çalışmamızın yönünü belirleyen diğer önemli unsurdur. Sit alanları içerisinde inşa edilen modern yapıların cephelerinde geleneksel konut dokusuna öykünmeyi öne çıkaran bu tür yapıların iç mekânları günümüz yaşam koşullarına göre şekillenip geleneksel etkiden uzaklaşmıştır. Ancak bazı yapıların iç mekânında geleneksel etkide yapılan ahşap süslemeli tavanlar dikkat çekmektedir. Sit alanları dışında inşa edilen yapıların ise cephe özellikleri geleneksel mimariye öykünülerek tasarlanmıştır. Her iki yerleşim yerinde, geleneksel mimariye öykünülerek inşa edilen betonarme karkaslı yapıların cephelerinde geleneksel mimariye ait süsleme detayları bulunmamaktadır. Çalışma kapsamına dâhil edilerek modern yapı malzemeleri ile yenilenen konaklarda ve rekonstrüksiyonu yapılmış bazı yapılarda malzeme ve teknik açısından ise geleneksel dokudan uzaklaşıldığı görülmüştür. Geçmişe öykünen yapılarda, çıkmalar, katlar arasında bulunan ahşap şeritler, pencere kanatları ve cephedeki renk dokusu olarak geleneksel dokuya yoğun bir şekilde uyulurken, malzeme olarak sadece sit alanlarının içinde inşa edilen yapıların bir kısmında geleneksel konut dokusuna uyulmuştur. Plan olarak geleneksel konut mimarisine uygun inşa edilen betonarme karkaslı yapı sayısının ise sınırlı sayıda olduğu gözlemlenmiştir.

ABSTRACT In the work called as “Traditional Residence’s Reflections on Republican Era Structures in Kastamonu”, republican era reflected mansions, apartments, sites, villas, public buildings, buildings built by autonomous and semi-autonomus institutions, financial buildings and lanscape examples that are analyzed in various parts of the city.

Especially in recent years, there is a quantitative rise of modern structures and they are imitating traditional architecture in Kastamonu city. In this study, traditional housing architecture’s reflections on Kastamonu’s modern architecture as well as its effects on creation of neighbourhood pattern and also revealing the reasons of carrying out these practices are intended to be determined. Traditional city pattern affected the modern Kastamonu architecture built during and after the republican era.

This situation is more visible in buildings especially built by 2000s. In this matter, in Kastamonu city center and in its districts, modern structures built by the announcement of the republic have traditional figures. Also, strong usage of these traditional architecture elements on modern structures built in Kastamonu and its districts starting from republican era until today is also important to determine this paper’s subject. Additionally, buildings in site areas in city center and also in settlements outside these site areas are other important factorts on determining our aspects of study.

Modern structures built within site areas have imitation to traditional city pattern whilst they have interiors shaped according to today’s need and life style and they are drifted apart from traditional effects. However, in some of the buildings’ interior designs, wooden ornomented ceilings in traditional style take one’s attention. Buildings built outside the site areas have frontages designed as affected by traditional architecture.

There are no ornoment details that belong to traditional architecture on traditional archtitecrure-inspired frontages of ferroconcrate structures in both of the residental areas. It is seen that, in rebuilt and regenerated buildings by modern building materials included in this study, traditional housing pattern is drifted apart from traditional city structure. In buildings imitated the past, cantalevers, wooden bandelets between floors, window wings and color pattern in frontages are in harmony with traditional texture whilst this traditional housing texture is applied only in some of the structures within the site areas. It is observed that reinforced concrate carcass buildings that were built in accordance with the traditional housing architecture is limited in numbers.