Anar Rızayev’in “Beş Mertebeli Evin Altıncı Mertebesi” Adlı Romanında Muhteva

Abstract

Çağdaş Azerbaycan edebiyatının yeni dönemi olarak kabul edilen 1960 – 1980’li yıllarda, Azerbaycanlı yazar ve şairler kendilerinden evvelki edebiyat geleneğinden farklı eserler ortaya koymaya başlar. Modernleşmenin hayatın her unsuruna tesir ettiği ve toplumdan bireye yönelişi hızlandırdığı bu dönemde, Azerbaycanlı şair ve yazarlar da daha bireysel konulara yönelir ve iç dünyalarını, kişisel zevk, heves ve hırslarını eserlere yansıtır. Toplumsal olandan bireysele olana doğru yaşanan bu geçiş süreci eserlerin muhtevalarını etkilediği gibi şekil, biçim ve üsluplarını da doğrudan etkiler. Bu yeni edebiyat döneminin yazar ve şairleri, kendilerinden evvel ürün veren yazar ve şairlerin fikirlerine karşı çıkar. Azerbaycan edebiyatının yeni dönemi olarak kabul edilen bu değişim sürecinde, yeni mahiyette eserler sunan yazarlardan biri de Anar’dır. Anar bu noktada bireyin iç dünyasını anlatır ve kendisinden sonra gelecek yazar ve şairlere bir bakıma öncülük eder. Anar yazı hayatına öykü ile başlamasına ve romandan daha çok öykü türünde eserler vermesine rağmen romanlarında modern roman özellikleri mevcuttur. Anar’ın eserleri, bahsedilen özellikleri taşıması ve kendisinden sonraki kuşakları doğrudan etkilemesi hasebiyle Azerbaycan edebiyatının gelişmesinde önemli rol oynar. “Beş Mertebeli Evin Altıncı Mertebesi” romanı bireyin iç dünyasını, ruhsal konumlarını ve bilinçaltını ele alır. Anar bu romanda sıradanlaşmış insan tiplerinin iç dünyalarını mesele eder. Toplamda on dokuz bölümden oluşan romanda her bölüm kendi içinde farklı mekânlar ve farklı zamanlarda yaşanan hadiseleri ele alır. Fakat tüm bu farklılıklara rağmen bu bölümler ve konu edilen hikâyeler birbirleriyle alakalıdır. Romanın her bölümüne Fuzuli’nin bir beytini epigraf olarak kullanarak başlayan Anar, sosyal yapıdan ziyade bireysel yapıyı ele alır. Sosyal sorunlardan ziyade bireyin iç dünyasındaki sorunları eserin merkezine koyar. Eserde duygu ve sezgiler, akıl ve mantıktan ön planda tutulur. Anar eser boyunca metinler arasılık, bilinç akımı, iç konuşma, çağrışım gibi modern roman tekniklerini kullanır. Azerbaycan edebiyatında yeni olan bireyin ötekileşmesi ve yabancılaşması gibi kavramlar Beş Mertebeli Evin Altıncı Mertebesi adlı romanın ana temalarındandır. In the 1960s-1980s, when is accepted as the new era of contemporary Azerbaijani literature, Azerbaijani writers and poets begin to create works different from the previous literary tradition. In this period when modernization affects to every element of life and accelerates drift from society to personal, Azerbaijani poets and writers converge to more individual subjects and reflect their inner worlds, personal tastes, enthusiasm and ambitions to the works, too. This transition process which lived from social towards individual, directly affects their shape, form and style such as affects the content of the works. The writers and poets of this new literary period oppose the ideas of the writers and poets who produce before them. In this period of change, which is accepted as the new era of Azerbaijani literature, Anar is one of the authors who presents new quality works. At this point, Anar tells the inner world of the individual and leads to the writers and poets in a way who will come after his. Although Anar started to his writing life with a story and although gave more work in stories type than the novel is exist modern novel features in his novels. The works of Anar play an important role in the development of Azerbaijani literature in consequence of it has the mentioned features and directly affects the generations after it. His novel named “Beş Mertebeli Evin Altıncı Mertebesi” (The Sixth Order of the Five-Rank House) discuss to individual's inner world, spiritual positions and subconscious. In this novel, Anar speak of the inner worlds of ordinary human types. In the novel which consist of nineteen chapters in total, each chapter discuss different spaces and events lived in different times. But, despite all these differences, these chapters and entreated stories are related to one another. Starting each chapter of the novel by using a couplet of Fuzuli as an epigraph, Anar discuss the individual structure rather than the social structure. He puts in the center of the work the problems of the individual's inner world rather than social problems. In the work, emotion and intuition are prioritized more than reason and logic. Anar uses modern novel techniques such as intertextuality, consciousness, inner speech and association throughout the work. Concepts such as the othering and alienation of the individual that is new in Azerbaijani literature are among the main themes of the novel named “Beş Mertebeli Evin Altıncı Mertebesi” (Sixth Stage of the Five-Stage House).