Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru ve İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi

Abstract

ÖZ İnsan hakları kavramı ve bu hakların ihlaline ilişkin sorunlar İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Avrupalı ve uluslararası toplumlar nezdinde devletlerin iç meselesi olarak görülmekteydi. Ancak savaş sonrasında BM ve AK tarafından oluşturulan insan hakları konulu katalog liste, Avrupalı ve uluslararası toplumlarda bu hakların varlığına dair yeni bir uyanışa neden olmuştur. Yayınlanan bu katalog liste; ulusal, bölgesel ve uluslararası platformda diğer insan hakları konulu sözleşmelerden farklı olarak özgün içeriği ve sağlam hukuki yapısıyla bölgesel kapsamlı, ancak evrensel etkiye sahip adımların atılmasını sağlamıştır. Kuşkusuz bu etkinin altında yatan temel olgu söz konusu katalog listede yayınlanan insan haklarının etkin bir denetim mekanizması ile korunması olmuştur. Bu koruma AİHM tarafından sağlanırken diğer taraftan bireyler, uluslararası hukukun bir parçası hatta en önemli aktörü haline getirilmiştir. Ulusal ve uluslararası alanda insan haklarını koruyan pek çok sözleşme ve kurum içi genelge bulunmakta olup, hepsi için genel ve geçerli teamül iç hukuk yollarının tamamen tüketilmesi kuralıdır. AİHM’ye yapılacak bireysel başvuru koşulları Mahkeme İç Tüzüğünün 34’üncü maddesi ile düzenlenmekte ve uygulama alanı bulmaktadır. Ulusal hukuk içinde AYM’ye yapılan başvurulara benzer şekilde uluslararası alanda AİHM’ye yapılan başvurular da “ikincil” nitelikte yani dolaylı başvurulardır. Çünkü AYM, iç hukukta bulunan diğer mahkemelerin sağlamış olduğu hukuksal güvenceler dışında farklı bir koruma ve teminat sağlarken, uluslararası hukuk bağlamında bireyler için benzer bir korumayı ve teminatı AİHM sağlamaktadır. İç hukukta etkili bir bireysel başvurunun AİHM’ye yapılacak başvuru sayısını ve Türkiye aleyhinde verilecek olası hükümleri önemli ölçüde azaltacağı öngörülmektedir. Dolayısıyla ulusal sınırlar içinde etkin kullanılacak bir bireysel başvuru sistemi hem Türkiye’nin itibarının uluslararası platformda kurtarılmasına hem de AİHM’nin iş yükünün azaltılmasına katkı sağlayacaktır.

ABSTRACT Before the Second World War, the concept of human rights and violations of these rights were regarded as the internal affairs of the states in the eyes of European and international societies. However, the catalog list on human rights created by the UN and the EC after the war caused a new awakening of the existence of these rights in European and international societies. This published catalog list; unlike other human rights conventions in the national, regional and international platform, it has provided regional, comprehensive but universal effect steps with its original content and robust legal structure. Undoubtedly, the main fact underlying this effect has been the protection of human rights published in the catalog in question with an effective control mechanism. While this protection is provided by the ECHR, on the other hand, individuals have become part of international law, even the most important actor. There are many contracts and in-house circulars protecting human rights in the national and international arena, and it is the rule of exhaustion of general and valid customary domestic remedies for all of them. The individual application conditions to the ECHR are regulated by Article 34 of the Rules of Court and find its application area. Similar to the applications made to the AYM within the national law, the applications made to the ECHR in the international arena are “secondary”, that is, indirect applications. Because the AYM provides a different protection and collateral apart from the legal guarantees provided by other courts in domestic law, while the ECHR provides the same protection and collateral for individuals in the context of international law. An effective individual application in domestic law to be made to the Court will be given the number of applications against Turkey and is expected to significantly reduce the possible provisions. Thus, an individual application system to be used effectively within national borders both Turkey's prestige in the international arena will contribute to a reduction in the rescue of the Court's workload.