Kırgız Şair Arstanbek Buylaş Uulu’nun Şiirlerinde Muhteva

Abstract

ÖZ Kırgızların Hokant Hanlığı döneminde ve Çarlık Rusya işgalinde yaşadıkları olaylar, Kırgız halk şiirinde yer almaktadır. Ellerinde komuzlarıyla bütün Kırgız coğrafyasını dolaşan Kırgız halk şairleri yaşadıkları dönemde şahit oldukları, olumlu ve olumsuz pek çok olayı şiirlerine taşımışlardır. Kırgız tarihinde Hokant Hanlığı döneminin kapanıp Rus işgali döneminin başladığı 19. yüzyılda yaşamış olan Arstanbek, Kırgız sözlü edebiyat geleneğinin en önemli temsilcilerindendir. Kırgız topraklarını dolaşıp sanatını icra eden şair, kendi dönemini bir ayna gibi yansıtmıştır. Hokant Hanlığı’nın baskılarını, boylar arasında yaşanan mücadeleleri ve Rus işgaline dair tanık olduğu her şeyi şiirlerine taşımıştır. Kırgız şair Arstanbek, şiirlerinde Rus işgalini önceden bildiren öngörülerini, işgal dönemini ve işgalden sonrasına dair fikirlerini ifade etmiştir. Rus işgali ile Kırgız topraklarında yaşanan siyasi, sosyal, ekonomik, dini ve kültürel alanlarda yaşanan bütün değişmeleri şiirlerinde bildirmiştir. Hokant Hanlığı’nın baskıcı yönetiminin ardından Kırgızların, Rus politikalarıyla sindirilip yok edilmeye çalışıldığını anlatmıştır. Halka düştüğü bu zor durumdan kurtulması için çözüm yolları sunan şair, onlara kahramanlıklarla dolu köklü geleneklerine bağlanıp birlik olmalarını tavsiye etmiştir. Arstanbek şiirlerinde muhtevanın incelenmesi amacıyla hazırlanan bu çalışmada, muhteva ana başlıklar halinde verilmiştir. Verilen başlıklardan kapsamlarının genişliği sebebiyle “Tarihi ve Sosyal Olaylar” ve “Din” konuları alt başlıklara ayrılarak verilmiştir. Belirlenen her konu başlığı, şairin şiirlerinden verilen örneklerden hareketle ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda şairin şiirlerinde ağırlıklı olarak kendi döneminde yaşanan olaylara ve çeşitli bireysel konulara yer verildiği görülmüştür. Şair, dönemini yansıtırken yaşanan olayları bütün ayrıntılarıyla şiirlerine işlemiştir.

ABSTRACT The events Kyrgyz experienced during the Hokant Khanate and during the occupation of Tsarist Russia are included in the Kyrgyz folk poetry. The Kyrgyz folk poets, who traveled all the Kyrgyz geography with their lute in their hands, carried many positive and negative events they witnessed at period their lives to their poems. Arstanbek, who lived in the 19th century when the Hokant Khanate period closed and the Russian occupation period started in the history of Kyrgyz, is one of the most important representatives of the Kyrgyz oral literary tradition. The poet, who traveled the Kyrgyz land and performed her art, it was reflected her to own period like a mirror. He brought the pressures of the Hokant Khanate, the struggles between the tribes and everything he witnessed about the Russian occupation into his poems. Kyrgyz poet Arstanbek expressed his predictions, the period of occupation and his post-invasion, which foretells the Russian occupation in his poems. He reported all the changes in the political, social, economic, religious and cultural fields in the Kyrgyz territory with the Russian occupation in his poems. He explained that after the oppressive rule of the Hokant Khanate, Kyrgyz were tried to be digested and destroyed by Russian policies. The poet, who offered solutions to get rid of this difficult situation that he fell to the people, advised them to connect with their deep-rooted traditions full of heroism and to unite. In this study, which was prepared for the purpose of analyzing the content in Arstanbek poems, the content is given as main titles. Due to the wide scope of the titles given, the topics “Historical and Social Events” and “Religion” were divided into sub-titles. Each determined topic title was evaluated separately based on the examples given from the poet's poems. As a result of the evaluations, it has been observed that the poet's poems mainly include the events that took place in his own period and various individual subjects. While the poet reflected his period, he embraced the events that took place in all his poems.