Kur’ân’da Soyut Bağlamda Kullanılan Ticaret Kavramları ve Edebî Sanatları

Abstract

ÖZ Ticaret ilk medeniyetlerden günümüze kadar önemli bir geçim kaynağı olmuştur. İlk vahyin geldiği Mekke şehrinde olduğu gibi bazı bölgeler tarıma elverişli olmadığı için ticaret temel geçim kaynağı haline gelmiştir. Cahiliye döneminde Mekke halkı yaz-kış ticaret seferleri ve panayırlar yoluyla ticarî hayatlarını geliştirmişlerdir. Ayrıca Mekke halkı ticaret yaptıkları bu panayırlarda şiirler okuyarak dillerini de zenginleştirmişlerdir. İlk muhatapların bulunduğu Mekke şehrinin ekonomisinde ticaret önemli bir yere sahip olduğu için Kur’an-ı Kerim’in üslubunda ekonomik bir dil hakim olmuştur. Bundan dolayı ayetlerde ticarî hayatta kullanılan kavramlar soyutlaştırılarak ahiret hayatını anlatmak için kullanılmıştır. Bu çalışmada da ticarî anlamı olup ayetlerde soyut olarak kullanılan kavramlarla ne anlatılmak istendiği araştırılmıştır. Ticarî kavramların geçtiği ayetler tefsirler yardımıyla belagat yönünden incelenmiştir. Tez iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Arapların temel geçim kaynağı olan ticarette kullandıkları ve Kur’ân-ı Kerîm’de soyut bağlamda zikredilen kavramlardan bahsedilmiştir. Bu kavramların ahiret hayatının aşamaları, sevap ve günah kazanmak, kıyamet günü sahneleri gibi konular hakkında bilgiler vermek için kullanıldığı tespit edilmiştir. İkinci bölümde ise bu kavramların Kur’ân-ı Kerîm’de ahiret ahvali gibi soyut konuları istiâre, kinaye, mecaz sanatlarıyla nasıl anlatıldığı üzerinde durulmuştur. Ticarî kavramlar ayetlerde sanatlarla zikredilerek Kur’ân-ı Kerîm’in edebî sanatları kullanma konusundaki üstünlüğüne dikkat çekilmiştir. Sonuç olarak ayetlerde ticarî kavramlar dil sanatları ile birlikte ahiret hayatı gibi soyut olan konuları somutlaştırarak muhatabın zihninde canlandırmak maksadıyla zikredilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ticaret, Ekonomi, Kavram, Ahiret, Kur’ân, Tefsir, Belagat.

ABSTRACT Trade has been an important source of income since the first civilizations. As in the city of Mecca, where the first revelation came, some regions were not suitable for agriculture and trade became the main source of livelihood. In the period of Ignorance, the people of Mecca developed their commercial lives through summer-winter trade expeditions and fairs. In addition, the people of Mecca have enriched their language by reading poems in these trade fairs. Since trade had an important place in the economy of the city of Mecca, where the first interlocutors were, an economic language prevailed in the style of the Quran. Therefore, the concepts used in commercial life in the verses are abstracted and used to explain religious issues. In this study, it was investigated what is meant to be explained with the concepts that are commercially meaning and used abstractly in verses. Verses with commercial concepts are also examined in terms of rhetoric. The thesis consists of two parts. In the first chapter, the concepts used by Arabs in commerce, which is the main source of livelihood, and which are mentioned in the abstract context in the Qur'an, are mentioned. It was determined that these concepts were used to give information about the stages of the afterlife, gaining reward and sin, and the scenes of the Day of Judgment. In the second part, it is focused on how these concepts are explained in the Quran with abstract subjects such as the hereafter, with the art of invasion, allusion, metaphor. Commercial concepts are mentioned in the verses with the arts and attention is paid to the superiority of the Quran in using literary arts. As a result, commercial concepts are mentioned in the verses in order to revive in the mind of the interlocutor by concretizing the religious issues that are abstract together with language arts.