“Dîvân-ı Hikmet” (Özbekistan Yazma Nüshası) (İnceleme, Metin, Sözlük)

Abstract

ÖZ Bu tez, Türk dünyasının ilk mutasavvıfı, tarihî şahsiyet Hoca Ahmed Yesevî’ye ait Dîvân-ı Hikmet adlı eserin Özbekistan İlimler Akademisi Ali Şîr Nevâî Dil ve Edebiyat Enstitüsü Klasik Edebiyat Bölümü Kütüphanesi’nde bulunan yeni bir yazma nüshası esas alınarak hazırlanmıştır. Tez üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmının ardından birinci bölümde Hoca Ahmed Yesevî’nin hayatı, eserleri ve meydana getirdiği tesirler konusunu içerir. Tezin ikinci bölümünde Dîvân-ı Hikmet’in söz konusu yeni yazma nüshası muhteva yönünden incelenmiştir. Dolayısıyla muhteva incelemesi sırasında hikmetli sözlerde işlenen konular, hikmetlerin genel özellikleri ve hikmetli sözlerin içinde bulunan dinî ve tasavvufî meseleler tespit edilerek ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Özbekistan İlimler Akademisi Ali Şîr Nevâî Dil ve Edebiyat Enstitüsü Klasik Edebiyat Bölümü Kütüphanesi’nde bulunan Dîvân-ı Hikmet nüshasının transkripsiyonlu metni hazırlanmıştır. Söz konusu nüshada Ahmed Yesevî’nin hikmetlerinin dışında Süleyman Ata, Ubeydî ve Kul Şeref gibi şairlerin şiirleri de bulunmaktadır. Metin çalışmamızda sadece Ahmed Yesevî’ye ait olan şiirlerin transkripsiyonu yapılmış, diğer hikmetler metne dahil edilmemiştir. Çalışma, sözlük ve sonuç bölümleriyle tamamlanmıştır. Ekler kısmında ise çalışmanın hacmi dikkate alınarak nüshanın bazı sayfalarının tıpkıbasımına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Hoca Ahmed Yesevî, Dîvân-ı Hikmet, Muhteva, Transkripsiyon, Yeni Yazma Nüsha

ABSTRACT

This thesis was prepared on the basis of a new copy of the Divan-i Hikmat, which registered in the Library of Classical Literature of Ali Shir Navâî Language and Literature Institute of the Uzbekistan Academy of Sciences. The work was written by the first sufi of the Turkic world Hodja Ahmad Yasavi. The thesis consists of three chapters. After the introduction, the first chapter includes the life, works and influences of Hodja Ahmad Yasavi. In the second part of the thesis, the new copy of Dîvân-i Hikmat is examined in terms of content. Therefore, during the content analysis, the topics covered in the poems named hikmat, general features of them, and religious and mystical issues in these poems were identified. In the third chapter, the transcribed text of the copy of the Divan-i Hikmat, which is located in the Library of the Literature Department of the Institute of Literature of Ali Şîr Nevâî Language and Literature of the Uzbekistan Academy of Sciences was prepared. In this copy, besides the poems of Ahmad Yasavî, there are poems of poets such as Sulayman Ata, Ubaydî and Kul Sharaf. In our text, only poems belonging to Ahmad Yasavî were transcribed and other poems were not included to the text. The thesis was completed with dictionary and conclusion sections. The Appendix section some pages of the copy is included.