Küresel Finansal Krizlerin Ortadoğudaki Körfez Ülkeleri Bankaları ve Irak Bankaları Üzerindeki Etkisi

Abstract

ÖZ 1990’lı yıllarda Arap ülkelerinde gerçekleşen finans krizler, tekrarlanmasından endişe duyulan olgular olagelmiştir. Bu endişenin başlıca nedenleri, söz konusu finans krizlerinin ciddi boyutlara ulaşan sonuçları ile piyasalara ve bankacılık sistemine yönelik tehditleridir. Öyle ki bu finans krizleri ülkenin ekonomik ve siyasi istikrarını tehdit edecek boyutlara ulaşmıştır. Bu finans krizlerinin etkilerinin, ülke içerisinde tüm sektörlere yayılması ve Dünya Ticaret Örgütü’ne katılma sürecinde olan ve buna bağlı olarak küresel ekonomiye entegrasyon sürecindeki yer alan ve sürecin bir sonucu olarak ekonomik ve finansal açıdan savunmasız hale gelen gelişmekte olan ülkeler ile bazı gelişmiş ülkelere de bulaşması bu finansal krizlerin en tehdit edici yönleri olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, 2008 küresel finans krizinin Irak ve Körfez Arap ülkeleri bankaları üzerindeki etkileri ele alınmaktadır. Bu kapsamad, 2008 küresel finans krizi sürecinde Irak ve Körfez Arap ülkelerindeki bankaları finansal performansları üzerinde etkili olan en önemli faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmış ve bankaların krizin etkilerini bir ölçüde sınırlandırmak için gösterdiği çabalara değinilmiştir. Bu bağlamda çalışmamızda, araştırmanın örneklemini oluşturan Irak ve Körfez Arap ülkelerinde yer alan bazı bankaların 2006 – 2014 yıllarındaki finansal nitelikleri ve performansları değerlendirilmektedir. Bu çalışmada üzerinde durulan temel soru, 2008 küresel finans krizinin Ortadoğu’da, Irak ve Körfez Arap Bankaları üzerindeki etkilerinin neler olduğudur. Bu bağlamda, küresel finans krizinin Ortadoğu’da, Irak ve Körfez Arap ülkelerindeki yer alan bankaların finansal performansları üzerindeki etkileri; sermaye yeterliliği endeksi, kârlılık endeksi, likidite endeksi ve yönetim kalite endeksi gibi bazı göstergeler kullanılarak ölçülmüş ve değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda, küresel finans krizinin yönetilmesinde İslami Bankaların, geleneksel bankalara göre daha başarılı olduğu, krizden daha az etkilendiği, bu bağlamda çok daha iyi performans gösterdiği ve kriz süresince istikrarlarını koruyabildikleri tespit edilmiştir. Öyle ki, Irak İslami Yatırım ve Kalkınma Bankası’nın kriz öncesi sermaye yeterliliği %53,75 iken, bu oran kriz başlangıcında %36,64 seviyesine gerilemiş ancak krizin sonunda istikrarını geri kazanarak %64,48’e ulaşmıştır. Ancak, geleneksel bankacılık sistemi çerçevesinde faaliyet gösteren Kuveyt Uluslararası Bankası için bu oranların krizden önce %17,74, krizin başlangıcında %15,22 ve krizin sonunda ise %17,18 olduğu görülmektedir.

ABSTRACT The recurrence of financial crises in the Arab countries during the nineties was an alarming and interesting phenomenon. The reasons for this are that their negative effects were severe and dangerous, threatening the economic and political stability of the countries concerned, in addition to the spread of these effects and the contagion of financial crises to include other developing and developed countries as a result of the economic and financial openness that Witnessing these countries. This study deals with the effects of the global financial crisis of 2008 on Iraqi and Gulf states' banks. In this study, we tried to limit the effects of the crisis on banks in order to identify the most important factors affecting the financial performance of Iraqi and Gulf states banks in light of the 2008 financial crisis. The study sample represented a group of Iraqi and Gulf banks from 2006-2014. The study is based on the following problem: What is the extent of the impact that the global financial crisis of 2008 had on Iraqi and Gulf states banks in the Middle East? The impact of the global financial crisis on the financial performance of Iraqi and Gulf states banks in the Middle East was measured by using some indicators, including capital adequacy, profitability index, liquidity index and management quality index. At the end of this study, it was concluded that Islamic banks were much better than conventional banks in managing the crisis, the least affected by the crisis, and they succeeded to some extent in managing the crisis and were more stable than traditional banks. For example, the capital adequacy of the Iraqi Islamic Bank for Investment and Development before the crisis was 53.75%, while at the beginning of the crisis decreased to 36.64%, and at the end of the crisis, it increased to 64.48%. As for the Kuwait International Bank, which represents traditional banks, it was 17.74% before the crisis, while it was decreased to 15.22% at the beginning of the crisis, and returned to 17.18% at the end of the crisis.