İslam'ın İlk Döneminde Ticari Hayat

Abstract

ملخص البحث تمتاز شبه الجزيرة العربية بموقعها الذي يتوسط قارتي أسيا وأفريقيا، وهذا الموقع الجغرافي جعل لها وزناً بين الدول على الصعيد التجاري، فبعد استقرار الأوضاع السياسية في شبه الجزيرة العربية وجّه العرب أنظارهم إلى تنظيم القوافل التجارية وتأمين طرقها، وعقدوا اتفاقيات مهمة مع القبائل لتسيير القوافل التجارية إلى الخارج، وأخذوا العهود" الإيلاف" من الدول المجاورة. وقد ساهمت بعض الوقائع التجارية التي حدثت في مكة بازدهار تجارة قريش ونموها، كما رافق ازدهار الحركة التجارية في الجزيرة العربية نشاطًا في أسواقها، وكان يُتاجر في هذه الأسواق بمختلف أنواع السلع، منها ما هو من منتجات الجزيرة العربية، ومنها ما كان يستورد من خارجها، إذ كان التجار يسلكون طرق البر والبحر لاستيراد وتصدير هذه السلع. وفي عصر صدر الإسلام عمل النبي () بالتجارة، وكان له دورٌ كبيرٌ في تجارة مكة، فقد سافر إلى الشام واليمن بقصد التجارة، وذهب إلى عدة أسواق للمتاجرة فيها، وبقيت مكة في ذلك الوقت محط أنظار التجار إلى هجرة النبي ()، إلا أنّه بعد الهجرة اختلفت الموازين، وبدأت المدينة المنورة تنافس مكة منافسةً خطيرةً لدرجة أنّها أضعفت دورها التجاري، وبعد الهجرة نظم النبي () التجارة في المدينة، وعالج الكثير من المسائل المتعلقة فيها، فضلاً عن أنّه بنى في المدينة سوقاً وكان يبيع ويشتري فيه. ثم إن المدينة المنورة اشتهرت بتجارة الكثير من السلع والمنتجات، واستمرت التجارة بالازدهار والنمو حتى أصبح التجار يعملون بالتجارة الخارجية إلى جانب التجارة الداخلية، ففي عصر الخلفاء الراشدين أخذ التجار يستقرضون من بيت المال لتنمية تجارتهم، وأصبح لبيت المال دورٌ كبيرٌ في نشاط الحركة التجارية.

ÖZ Arap yarımadası Asya ve Afrika arasındaki aracı konumuyla ön plana çıkmaktadır. Bu coğrafî konumu kendisine dünya ülkeleri arasında ticaret alanında söz sahibi olma konumunu sağladı. Arap yarımadasında siyasi istikrar sağlandıktan sonra Araplar birtakım ticarî kafileler düzenlemeye, ticaret yollarını güvenli hale getirmeye çalıştılar. Bu bağlamda ticaret kafilelerinin dışarıya daha güvenli bir şekilde sefer düzenleyebilmeleri için de kabilelerle ittifaklar yaptılar ve komşu ülkelerden “îlâf” sözü aldılar. Mekke’de vuku bulan birtakım ticarî hadiseler Kureyş’in ekonomik açıdan gelişmesine katkı sağladı. Bu gelişme sadece Kureyş’le sınırlı kalmayıp Arap yarımadasına da yayıldı. Bölgedeki ticarî platformlarda oldukça fazla çeşitte ürünün ticareti yapılıyordu. Bu ürünler arasında yerli ürünler olduğu gibi dışarıdan ithal ürünler de mevcuttu. Nitekim birçok tüccar kara ve deniz yolları vasıtasıyla ürün ihracat ve ithalatı gerçekleştiriyordu. İslam’ın başlarında Hz. Peygamber (s.a.) ticaretle meşguldü. Mekke ticaretinde onun oldukça önemli bir rolü vardı. Ticaret amacıyla Şam ve Yemen başta olmak üzere birçok ticaret pazarına gitmişti. Hicret hadisesine kadar Mekke’nin ticarî konumu gayet iyiydi. Hicretten sonra dengeler Medine lehine değişmiş oldu. O derece ki Medine artık Mekke ile yarışır olmuş; üstelik birçok alanda Mekke’yi geri planda bırakmıştı. Hz. Peygamber (s.a.) Medine’de ticari faaliyetleri düzene koydu. Medine’de özel bir pazar kurmasının yanı sıra birçok ticari meselenin çözümüne yoğun mesai harcadı. Medine birçok ticarî ürünün ticaretinin gerçekleştirildiği meşhur bir yer oldu. Ticari faaliyetler o kadar gelişti ki tüccarlar artık sadece iç ticaret değil dış ticaretle de meşgullerdi. Hulefâ-i Râşidîn döneminde ise tüccarlar ticari faaliyetlerini daha da geliştirmek için beytü’l-mâldan borç istiyorlardı. Beytü’l-mâl ticari canlılık için can simidi görevini ifa etmeye başladı. ABSTRACT

Arabian Peninsula distinguished by its location in the middle of the continents of Asia and Africa. So, basing on its geographical position, it has an important place between the countries on the trade side. Arabs have endeavored to organize the trade caravans and to control the security of caravan routes by stabilizing the political situation in Arabian Peninsula, therefore, they concluded important agreements with the tribes to conduct commercial caravans abroad, and they took vows from neighboring countries.

In fact, the commercial events that occurred in Makkah raised to the prosperity and growth of the Quraysh trade. thus, the prosperity of commercial activity in the Arabian Peninsula was accompanied by activity in its markets. So, in these markets, various types of commodities were traded. Some of them are products of the Arabian Peninsula, and some of them were imported from outside, as merchants used to use land and sea routes to import and export these goods.

In the era of early Islam, the Prophet (PBUH) worked in trade, and he had a major role in the trade of Mecca, as he traveled to the Syria and Yemen with the intention of trade, and went to several markets to trade there, and Makkah remained at that time the focus of attention of merchants until the migration of the Prophet (PBUH) But, after the migration, the incidents of trade have changed, as Medina began to compete with Mecca in strongly while the trade has weakened in Mecca. Then, after the migration, the Prophet (PBUH) organized trade in Medina and solved many problematic issues of trade, in addition to that, he built a market in Medina and used to buy and sell there.

Moreover, Medina was famous by trading many commodities and products. Then, Trade continued to flourish and grow until merchants became involved in foreign trade in addition to domestic trade. During the time of the Rightly Guided Caliphs, the merchants used to borrow from the house of money "Treasury" to develop their trade, the house of money had a great big in the activity of commercial movement.