Tipik ve Atipik Gelişim Gösteren Okul Öncesi Çocukların Duygusal İstismar Potansiyelinin Ebeveyn Stresi ve Çocuk Mizacı Bağlamında İncelenmesi

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, tipik ve atipik gelişim gösteren okul öncesi dönem çocukların duygusal istismar potansiyelinin ebeveyn stresi ve çocuk mizacı bağlamında incelenmesidir. Araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubunu, tipik gelişim gösteren 102 çocuk, atipik gelişim gösteren 95 çocuk olmak üzere toplam 197 çocuk ve annesi oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, 3-6 Yaş Çocuğa Sahip Ebeveynlere Yönelik Duygusal İstismar Potansiyeli Ölçeği (DİPÖ), Çocuklar İçin Mizaç Ölçeği (ÇİMÖ), Anne-Baba Stres Ölçeği (ABSÖ) ve Denver II GTT kullanılmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, t Testi, Mann Whitney U ve Kruskal Wallis-H testlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda atipik gelişim gösteren çocukların DİPÖ Nedensel alt boyut puanlarının tipik gelişim gösterenlerden daha yüksek olduğu bulunmuştur. Tipik ve atipik gelişim gösteren çocukların annelerinin ABSÖ puanlarının ve çocukların ÇİMÖ puanlarının istatistiksel olarak farklılaşmadığı görülmüştür. Tipik gelişim gösteren üç ve daha fazla kardeş ve anneleri ilkokul mezunu olan çocukların duygusal istismara maruz kalma potansiyelinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Atipik gelişim gösteren üç ve daha fazla kardeş, üçüncü ve daha sonraki sırada doğan çocukların annelerinin duygusal istismarı önleyici davranışlarının daha yüksek olduğu bulunmuştur. Atipik gelişim gösteren anneleri ilkokul ve lise mezunu olan çocukların duygusal istismara maruz kalma potansiyellerinin daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Atipik gelişim gösteren çocukların DİPÖ Nedensellik alt boyutu puanlarının yüksek olması, erken müdahele çalışmalarında ve birincil sağlık hizmetleri alanlarında konuya dair uygulamalarda iyileştirmelerin yapılmasının gerekliliğini göstermektedir.

ABSTRACT The aim of this study is to examine the emotional abuse potential of preschool children with typical and atypical development in the context of parental stress and child temperament. Descriptive survey model was used in the research. The study group consists of a total of 197 children and their mothers, including 102 children with typical development and 95 children with atypical development. Personal Information Form, Emotional Abuse Potential Scale for Parents with 3-6 Years Old Children (EAPSP), Temperament Scale for Children (TSC), Parent Stress Scale (PSS) and Denver II Developmental Screening Test were used as data collection tools. Descriptive statistics, t-test, Mann Whitney U and Kruskal Wallis-H tests were used to analyze the data. As a result of the study, it was found that the sub-dimension scores of EAPSP Causality sub-dimension scores of children with atypical development were higher than those with typical development. It was observed that the PSS scores of the mothers of the children with typical and atypical development and the TCC scores of the children did not differ statistically. It was found that children with three or more siblings with atypical development and those whose mothers graduated from primary school have higher potential to be exposed to emotional abuse. It was found that mothers' emotional abuse prevention behaviors were higher in children who had three or more siblings with atypical development and were born third and later. It was concluded that the mothers of children with atypical development who graduated from primary and high school have higher potential to be exposed to emotional abuse. The high scores of EAPSP Causality sub-dimension of the children with atypical development indicates the necessity of making improvements in early intervention studies and practices related to the subject in the fields of primary health care.