Türkiye’de Atık Yönetimi ve Sıfır Atık Projesinin Değerlendirilmesi: Ankara Örneği

Abstract

ÖZ Dünyada görülen nüfus artışına paralel olarak kent nüfusları da artmakta, tüketim eğiliminde olan nüfusun ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için de daha fazla üretime ihtiyaç duyulmaktadır. Bu üretim ve tüketim faaliyetlerindeki artış, doğal kaynakların hızla tüketilmesine neden olurken gerek sanayi faaliyetleri gerekse de kullanım sonrası açığa çıkan atıklar, çevre kirliliğine neden olmaktadır. Bu durum da atıkları, kontrol edilmesi gereken bir olgu olarak ele almamız gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada öncelikle atık kavramı açıklanmaya çalışılmış, atıklar; katı atık, sıvı atık, gaz atık ve ambalaj atıkları olarak dört sınıfta ele alınmıştır. Türkiye’de uygulanan atık yönetim sisteminde, oluşan atıkların yarıdan fazlasının düzenli depolama suretiyle bertaraf edildiği görülürken; Almanya, Fransa ve İngiltere’de geri dönüşüm oranlarının, bertaraf yöntemlerinden daha yüksek olduğu görülmüştür. Çalışmanın bir diğer bölümünde Sıfır Atık Projesi ele alınmış, projenin Türkiye’de ilk kez 2017 yılında duyurulduğu, 2019 yılı temmuz ayında yönetmeliğinin yayımlandığı tespit edilmiştir. Atıkların oluşmadan önlenmesi, oluşması halinde de türlerine uygun şekilde ayrı toplanarak geri dönüşümlerinin sağlanmasının amaçlandığı projeye, bina ve yerleşkeler ile mahalli idarelerin, 2023 yılına kadar dâhil olması gerektiği tespit edilmiştir. Ankara’da ikamet eden bireylerin, atık yönetimi ve sıfır atık projesine yönelik algıları da anket vasıtasıyla ölçülmüş olup, kişisel atık yönetim davranışları, projeye yönelik algıları, çevresel gözlemleri, çevre kirliliği algıları, duyuru ve farkındalık çalışmalarına dönük bakışları ve kamusal hizmetlerin yeterliliğine yönelik yaklaşımları anlaşılmaya çalışılmıştır. İnceleme sonucunda; bireylerin genel olarak atık yönetimi ve sıfır atık projesi hakkında bilgi sahibi olduğu, bilgi düzeylerinin, bazı demografik özelliklere göre değişiklik gösterdiği tespit edilmiştir. ABSTRACT In parallel with the population growth seen in the world, urban populations are also increasing, and more production is needed to meet the needs of the population that tends to consume. This increase in production and consumption activities causes rapid consumption of natural resources, while both industrial activities and waste released after use cause environmental pollution. This situation reveals that we need to treat waste as a phenomenon that needs to be controlled. In this study, the concept of waste was first tried to be explained and wastes were discussed in four classes as solid waste, liquid waste, gas waste and packaging waste. In the waste management system implemented in Turkey, more than half of the waste generated was disposed of by landfill; in Germany, France and the UK, recycling rates were higher than disposal methods. Another part of the study covered the Zero Waste Project, the project was announced in Turkey for the first time in 2017 and the regulation was published in July 2019. It has been determined that buildings and settlements and local administrations should be included in the project, which is intended to prevent wastes from forming and to ensure their recycling by collecting them separately in accordance with their types in case of formation, by 2023. Individuals who reside in Ankara, waste management and zero waste for a project is measured through the perception survey and personal waste management behaviors, perceptions of the project, environmental observations, perceptions of environmental pollution, the cold stares of adequacy of public services announcements and awareness efforts and approaches were introduced. As a result of the review, it was determined that individuals have knowledge about waste management and Zero Waste Project in general and that their level of knowledge varies according to some demographic characteristics.