الإرادة الإلهية بين المعتزلة والأشاعرة "الزمخشري والشهرستاني أنموذجاً" دراسة مقارنة
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
“Mu‘tezile ve Ehli Sünnete Göre İlahi İrade Zamehşeri ve Şehristani Örneği” başlıklı bu tez, Cenab-ı Hakk'ın sıfatlarından biri olan iradeyi ele almayı amaçlamaktadır. Tez irade sıfatı ve onunla bağlantılı kaza, kader, hayır, şer kulların fiilleri, ilahi iradenin mutlak veya mukayyet olması gibi konularda Mu'tezile ve Eş'arîler arasında meydana gelen ihtilafları ele alacaktır. Tezde aynı zamanda antik ve modern zamanlarda iradenin, emir, rıza, sevgi, ilim ve kudret ile olan ilişkisi hakkındaki tartışmalar da ele alınacaktır. Tezime, konuyla ilgili temel kavramların ele alındığı bir girişle başladım. Çalışmayı genel hatlarıyla altı bölüme ayırdım ve şu şekilde düzenledim:
Birinci Bölüm : Bu bölümde tezle ilgili tanımlar ve giriş konularını ele aldım. İrade kavramının anlamına odaklandım ve iradenin Mutezile ve Eşariler'deki kullanımlarını inceledim. Ayrıca kelamcılar, filozoflar ve tasavvufçuların irade anlayışlarını ve iradenin türlerini detaylandırdım. Bölümün bir kısmını, Mutezile ve Eşari mezheplerine ve bu iki mezhebin önde gelen temsilcilerine ayırdım.
İkinci Bölüm : Bu bölümde Zemahşeri'nin kelam ilmini anlatımındaki Mutezili yöntemi üzerinde durdum. Zemahşeri'nin hayatını, yaşadığı dönemdeki ilmi, siyasi ve ekonomik durumlar ışığında ele aldım. Adı, soyu, doğumu, ölümü, hocaları, eserleri gibi konulara değindim.. Daha sonra Zemahşeri'nin ilahiyat, nübüvvet ve sem'iyyat alanlarındaki yöntemine değindim.
Üçüncü Bölüm : Bu bölümde, Zemahşeri’nin ilahi irade sıfatıyla ilgili akli ve nakli delilleri, Mu'tezile’de ilahi iradenin yeri, Mu'tezile’nin Allah’ın iradesine dair delilleri ve ilahi iradenin yaratılış ile olan ilişkisi ele alınmıştır.
Dördüncü Bölüm : Bu bölümde, Zemahşeri’nin Mu'tezile çerçevesinde ilahi irade konusundaki anlayışı detaylı şekilde tartışılmıştır.
Beşinci Bölüm : Bu bölümde, Şehristani’nin Eş’ari yöntemine odaklanılmış, onun kişisel ve bilimsel hayatı ele alınmış ve yaşadığı dönemin siyasi, ekonomik ve ilmi durumu incelenmiştir. Şehristani’nin adı, soyu, doğumu, ölümü, hocaları, öğrencileri ve eserleri hakkında bilgi verilmiş; uluhiyet, nübüvvet ve sem’iyyat konularındaki görüşlerini açıklama yöntemi ve Eş’ariliğin temel fikri ile Mu'tezile ile olan köklü çatışması, özellikle de ilahi irade sıfatı bağlamında tartışılmıştır. Eş’arilere göre Allah’ın gerçek anlamda bir irade sahibi olduğu, iradenin ezeli olduğu ve tüm varlıkları kapsadığı vurgulanmıştır.
Altıncı Bölüm : Bu bölüm, Zemahşeri’nin ilahi irade konusundaki akli ve nakli yöntemi ile Şehristani’nin bu konudaki akli ve nakli yöntemi ele alınmıştır. Zemahşeri ve Şehristani’nin kendi ekollerine göre ilahi irade konusundaki görüşleri karşılaştırılmış ve bu iki düşünürün fikirleri arasında bir değerlendirme ve tercih yapılmıştır.
Tez, araştırmacının sonuçları ve önerileri maddeler halinde sunduğu bir bölümle sona ermektedir. Örneğin, iradenin şer’i ve kevni olarak ayrılmasına dair Kur'an ve Sünnet’te herhangi bir delilin bulunmadığı, bu ayrımın alimlerin metinlere dair yaptıkları incelemelerden ve yorumlarından kaynaklandığı belirtilmiştir. Mu'tezile ve Eş’ariler, iradenin sevgi ve rızayı gerektirdiğini savunurken, Ehl-i Sünnet alimleri, şer’i iradenin sevgi ve rızayı, kevni iradenin ise gerçekleşmeyi gerektirdiği görüşündedir.
This thesis، titled Divine Will in the Doctrines of Mu'tazila and Ash'ari (A Comparative Study Between Zamakhshari and Shahrastani)، addresses one of the attributes of God، namely the sacred will، and the disagreements between the Mu'tazila and Ash'ari schools. It focuses on the origins of these disagreements and the numerous verbal issues associated with them، such as matters of predestination، compensation، choices، human actions (good and evil)، and determining whether divine will is absolute or limited. It also examines the relationship between will، command، satisfaction، love، power، and other related theological matters. The study begins with an introduction that highlights the essential concepts forming the basis of the title. It then investigates definitions and foundational concepts related to the thesis، including the meaning of will and its understanding by the Mu'tazila and Ash'ari schools، addressing the types of will and their interpretations by theologians، philosophers، and mystics، with a focus on the main figures of both schools. It explores Zamakhshari’s methodology in Islamic theology، shedding light on his personal and scholarly life، including the political، economic، and intellectual conditions of his era، and discusses his approach to doctrines concerning divinity، prophethood، and eschatology. The research analyzes Zamakhshari’s rational and scriptural evidence regarding divine will، its position in Mu'tazila thought، and its relationship with creation and related topics، further discussing the concept of divine will as understood by Zamakhshari within the Mu'tazila framework. Similarly، it examines Shahrastani’s methodology، his personal and scholarly life، and the circumstances of his time، clarifying the fundamental ideas of the Ash'ari school and its doctrinal conflict with Mu'tazila، especially regarding divine will، which is considered eternal and all-encompassing. The research compares the rational and scriptural methods employed by Zamakhshari and Shahrastani in addressing divine will and presents a comparative analysis of their views within their respective schools، highlighting differences and offering a critical evaluation. The thesis concludes with findings and recommendations، including the observation that there is no evidence in the Qur'an or Sunnah supporting the division of will into legal and cosmic categories، a distinction arising from scholarly interpretations of the texts. While both Mu'tazila and Ash'ari scholars agree that will implies love and satisfaction، Sunni scholars argue that legal will is associated with love and satisfaction، whereas cosmic will is li
This thesis، titled Divine Will in the Doctrines of Mu'tazila and Ash'ari (A Comparative Study Between Zamakhshari and Shahrastani)، addresses one of the attributes of God، namely the sacred will، and the disagreements between the Mu'tazila and Ash'ari schools. It focuses on the origins of these disagreements and the numerous verbal issues associated with them، such as matters of predestination، compensation، choices، human actions (good and evil)، and determining whether divine will is absolute or limited. It also examines the relationship between will، command، satisfaction، love، power، and other related theological matters. The study begins with an introduction that highlights the essential concepts forming the basis of the title. It then investigates definitions and foundational concepts related to the thesis، including the meaning of will and its understanding by the Mu'tazila and Ash'ari schools، addressing the types of will and their interpretations by theologians، philosophers، and mystics، with a focus on the main figures of both schools. It explores Zamakhshari’s methodology in Islamic theology، shedding light on his personal and scholarly life، including the political، economic، and intellectual conditions of his era، and discusses his approach to doctrines concerning divinity، prophethood، and eschatology. The research analyzes Zamakhshari’s rational and scriptural evidence regarding divine will، its position in Mu'tazila thought، and its relationship with creation and related topics، further discussing the concept of divine will as understood by Zamakhshari within the Mu'tazila framework. Similarly، it examines Shahrastani’s methodology، his personal and scholarly life، and the circumstances of his time، clarifying the fundamental ideas of the Ash'ari school and its doctrinal conflict with Mu'tazila، especially regarding divine will، which is considered eternal and all-encompassing. The research compares the rational and scriptural methods employed by Zamakhshari and Shahrastani in addressing divine will and presents a comparative analysis of their views within their respective schools، highlighting differences and offering a critical evaluation. The thesis concludes with findings and recommendations، including the observation that there is no evidence in the Qur'an or Sunnah supporting the division of will into legal and cosmic categories، a distinction arising from scholarly interpretations of the texts. While both Mu'tazila and Ash'ari scholars agree that will implies love and satisfaction، Sunni scholars argue that legal will is associated with love and satisfaction، whereas cosmic will is li
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kelam, felsefe, irade, Mu'tezile, Eş’ariler, akıl, nakil, Zemahşeri, Şehristani., الكلام، الفلسفة، الإرادة، المعتزلة، الأشاعرة، العقلية، النقلية، الزمخشري، الشهرستاني., Theology, philosophy, will, Mu'tazila, Ash'ari, reason, scripture, Zamakhshari, Shahrastani
