Asker, AliAghayev, Ali2025-02-062025-02-062024https://hdl.handle.net/20.500.14619/15079Tarihe bakıldığında Azerbaycan Türkleri tarafından bölgede farklı zamanlarda değişik devletlerin kurulduğu görülmektedir. Safeviler, Afşarlar, Kaçarlar gibi Türk devletlerinin uzun yıllarla yönettiği coğrafya yaşanan savaşlar sonucunda Kaçar Hanedanı döneminde Gülistan (1813) ve Türkmençay (1828) antlaşmaları ile bölünmüştür. Bu antlaşmalarla bölgenin en önemli etnik faktörü olan Azerbaycan Türkleri birbirinden ayrılmış ve Azerbaycan milli kimliği parçalanmıştır. Bu minvalde Aras Nehri’nin kuzeyinde kalan kısım Rusya’nın, güneyinde kalan ve “Güney Azerbaycan” olarak adlandırılan bölge ise İran’ın yönetiminde kalmıştır. Bunu takiben Kaçar Hanedanı dağıldıktan sonra Pehlevi Hanedanı İran tahtına oturmuş ve Azerbaycan Türklerine karşı asimilasyon politikaları bu dönemden itibaren daha sık uygulanmaya başlanmıştır. Bu politikalara karşı çıkan Azerbaycan Türkleri 1945’te Seyit Cafer Pişeveri önderliğinde Güney Azerbaycan Milli Hükümetini kurmuş, ancak bu hükümet, bir yıl sonra, yani 1946 yılında son bulmuştur. 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılması ile Kuzey Azerbaycan bağımsızlığını yeniden kazanmıştır. 1991 yılında İran İslam Cumhuriyeti Azerbaycan’ın bağımsızlığını tanımış ve iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin temeli atılmıştır. Ortak tarihi mirası ve pek çok kültürel değerleri paylaşan iki ülke, devlet yapısı ve yönetim açısından birbirinden oldukça farklıdır. İslam Devrimi ile İslami yönetim şeklini benimseyen İran ve onun tam aksine seküler bir devlet olan Azerbaycan arasında siyasi, hukuki ve yönetimsel açıdan derin farklılıklar bulunmaktadır. Ayrıca bu iki devlet arasında zaman zaman Güney Azerbaycan meselesi de bazen açıktan, bazen de dolaylı yoldan bir sorun haline gelmektedir. 2020’de yaşanan 44 günlük II. Karabağ Savaşı ve Azerbaycan’ın kazanmış olduğu mutlak zafer Kafkasya’daki dengeleri değiştirirken, iki ülke arasındaki ilişkileri yeni boyuta taşımıştır.Looking at history, we see that different states were established in the region by Azerbaijani Turks at different times. The geography ruled by Turkic states such as the Safavids, Afshars and Qajars for many years was divided by the Gulustan (1813) and Turkmenchay (1828) treaties during the Qajar period as a result of wars. With these agreements, the Azerbaijani Turks, the most important ethnic factor of the region, were separated from each other, and the Azerbaijani national identity was divided. In this context, the northern part of the Aras River remained under the control of Russia, and the southern part, called "Southern Azerbaijan", was under the control of Iran. After that, after the collapse of the Qajar dynasty, the Pahlavi dynasty sat on the throne of Iran, and from this period, the policy of assimilation against the Azerbaijani Turks began to be implemented more often. Azerbaijani Turks opposed to these policies established the National Government of South Azerbaijan under the leadership of Sayyed Ja'far Pishevari in 1945, but this government ended a year later, in 1946. With the collapse of the Soviet Union in 1991, Northern Azerbaijan regained its independence. In 1991, the Islamic Republic of Iran recognized the independence of Azerbaijan and established diplomatic relations between the two countries. The two countries, which share a common historical heritage and many cultural values, are quite different from each other in terms of state structure and governance. There are deep political, legal, and administrative differences between Iran, which adopted the Islamic form of government with the Islamic Revolution, and Azerbaijan, which is a secular state. In addition, the issue of South Azerbaijan sometimes becomes a problem between these two states, sometimes openly, sometimes indirectly. In 2020, the 44-day Second Karabakh war and the absolute victory of Azerbaijan changed the balance in the Caucasus and brought the relations between the two countries to a new level.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessAzerbaycanİranKimlikMezhepMilli KimlikAzerbaijanSouth AzerbaijanSectNational İdendityMaster Thesis