Yazar "Kurtgöz, Yusuf" seçeneğine göre listele

Listeleniyor 1 - 1 / 1
  • Küçük Resim Yok
    Öğe
    Hava kirletici, coğrafi ve meteorolojik faktörlerin güneş ışınım şiddeti tahmin performansına etkilerinin incelenmesi
    (Karabük Üniversitesi, 2018) Kurtgöz, Yusuf; Deniz, Emrah
    Yapılan çalışmada, hava kirleticilerden partikül madde 10 (PM10) ve kükürt dioksit (SO2) parametreleri, coğrafi faktörlerden enlem (Enl), boylam (Byl), rakım (Rkm), yılın günü (nGun), ay, günlük maksimum güneşlenme süresi (N), atmosfer öncesi güneş ışınımı (Ho) ve deklinasyon açısının sinüsü (SinD) parametreleri ve meteorolojik verilerden ise atmosfer havasının ortalama nem (Rhum), minimum sıcaklık (Tmin), ortalama sıcaklık (Tavg), maksimum sıcaklık (Tmax) parametreleri ile ortalama toprak sıcaklığı (Ts), ortalama rüzgâr hızı (WS), günlük güneşlenme süresi (n) ve günlük güneşlenme süresinin maksimum güneşlenme süresine oranı (nN) parametrelerinin güneş ışınım şiddetinin (GSR) yapay sinir ağı (YSA) tahmin performansına etkileri incelenmiştir. Çalışmada kullanılan veriler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kurumlarından Çevre Referans Laboratuvarı Merkezi ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı kurumlarından Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nden alınmıştır. Bu parametrelerin, GSR tahmini üzerine etkilerini incelemek amacıyla farklı YSA modelleri geliştirilmiştir. Bu modeller ile elde edilen sonuçları değerlendirmek için korelasyon katsayısı (R), ortalama mutlak yüzde hata (MAPE) ve hata kareleri ortalamasının karekökü (RMSE) performans göstergeleri kullanılmıştır. Günlük veriler üzerinde hava kirleticiler ile coğrafi-meteorolojik parametrelerin GSR tahmin performansına etkileri ayrı ayrı incelenmiştir. Bir konum için PM10 ve SO2 ortalaması yükseldiğinde hava kirletici ile GSR arasındaki korelasyon ters yönde artmaktadır. Ortalama ve GSR korelasyonu yüksek olan bölgelerin YSA tahmin performansları, düşük olan bölgelere göre artış göstermiştir. Başka bir ifade ile PM10 ve SO2 ortalama değerlerinin yüksek olduğu bölgelerde güneş enerjisinden yararlanma performansının düşme eğiliminde olduğu tespit edilmiştir. Coğrafi ve meteorolojik faktörler açısından en iyi performans gösteren 1-10 ve 16'lı girdi kombinasyonlarına bakıldığında, üçlü kombinasyon ve sonrasında YSA tahmin performansında önemli bir gelişme olmadığı gözlenmiştir. Girdi sayısı arttıkça YSA eğitim veri seti performans göstergelerinde küçük iyileşmeler olsa da, test veri seti kombinasyon sayısı üçü geçtikten sonra performans göstergelerinde düşüş gözlenmiştir. Test veri setindeki bu düşüş, özellikle MAPE performans göstergesinde daha belirgin olarak ortaya çıkmıştır. Yapılan çalışmada literatürdeki çalışmalardan farklı olarak, bir konumun aylık GSR tahmininde, üç çevre istasyonunun GSR verilerinin de modelde girdi olarak kullanılmasının tahmin performansını artırdığı gösterilmiştir. Günlük GSR tahmininde ise uzayan tahmin süresi modelin hesaplama performansını düşürdüğü için üç çevre istasyonun GSR verisini modele ayrı ayrı eklemek yerine bu verilerin ortalama değerleri hesaplanarak tek girdi olarak modele eklenmiş ve yine eklenmediği modellere kıyasla daha iyi sonuçlar verdiği görülmüştür.