Akçakoca ağzındaki bazı kelimelerin derlenmesi ve semantik olarak incelenmesi
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2024
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu makalede, Düzce’nin Akçakoca ilçesinde yaşayan yerli halkın kullandığı bazı kelimeler incelenmiştir. Bölge halkının büyük bir çoğunluğunun Doğu Karadenizli olması hasebiyle bu çalışmanın alanı, Akçakoca ve Doğu Karadeniz’i kapsamaktadır. 93 Harbi olarak da bilinen savaşta, Osmanlı büyük bir mağlubiyet yaşamıştır. Ruslarla yapılan antlaşma sonrasında hükûmet, Doğu Karadeniz çevresindeki bazı yerlerin boşaltılmasını istemiştir. Halkın Rus eziyetlerinden kaçma isteği, yollarını Akçakoca’ya çıkartmıştır. Doğu Karadeniz bölgesinden Akçakoca’ya göç eden halk, tabii olarak ağız özelliklerini ve kendilerine has olan kelimeleri de beraberinde getirmiştir. Bölgede, göç hadisesine kadar Akçakoca’nın yerlisi denen halkın kullandığı Türk ağzı hâkimdir. Doğu Karadeniz’den göç hasıl olunca bölgede kullanılan yerli Türk ağzı, yerini Doğu Karadeniz ağzına bırakmıştır. Şu anki bölge halkının dil özelliklerinde Kuzey-Batı Türkçesi özellikleriyle birlikte Eski Türkçe unsurlar da görülmektedir. Akçakoca’daki halk, Kıpçak Türkçesi ve Eski Türkçedeki bazı kelimeleri hâlâ kullanmaktadır. Bu makalede, kaynak kişilerin kullandıkları ve şahsımın da Akçakocalı olması hasebiyle bildiğim ve kullandığım bazı kelimelerden 132’si derlenmiş, Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (DS) ile karşılaştırılmıştır. Derleme Sözlüğü’nde bulunmayan kelimeler bir grupta, DS’de bulunmakla birlikte Akçakoca ağzından derlenmeyen kelimeler bir grupta ve DS’de bulunmakla birlikte Akçakoca ağzında farklı anlamda kullanılan kelimeler bir grupta gösterilmiştir. Ayrıca 132 kelimenin içindeki eskicil unsurlar madde başı olarak gösterilip bunların anlamları ve etimolojileri verilmiş, sonra da DLT’deki kullanımları ile karşılaştırılarak kelimelerin art zamanlı ve eş zamanlı biçimleri verilmiştir. Derlenen kelimeler, esas itibarıyla isim ve fiil olarak ayrı ayrı ele alınıp semantik açıdan incelenirken bazı kelimeler de fonetik açıdan incelenmiştir.
The words used by residents of the Akcakoca district in Duzce were examined in this article. The Eastern Black Sea Region and Akcakoca are included in this study’s scope because they make up the majority of the region’s population. The Ottomans were severely defeated during this conflict also known as the War of 93. The administration requested the evacuation of several areas near the Eastern Black Sea following the deal with the Russians. The migrants have made their way to Akcakoca in an effort to flee Russian opression. The people who migrated to Akçakoca from the Eastern Black Sea region naturally brought their dialect features and unique words. In the region, the standard Turkish used by the people, who are called Akçakoca’s natives, was dominant until the migration. When the migration from the Eastern Black Sea occurred, the standard Turkish in the region left its place to the Eastern Black Sea dialect. In the language features of the current people of the region, Old Turkish elements are also seen along with the North-West Turkish features. Some words from Old Turkish and Kipchak Turkish are still used by people in Akcakoca. Due to the fact that the source is widely used and I am from Akcakoca, 132 terms that I am familiar with and frequently used were assembled in this article, and comparisons were made with the Dîvânu Lugâti’t-Türk and the Turkish Folk Dialect Compilation Dictionary. Words that are not included in the Compilation Dictionary are shown in a group, words that are not compiled from the Akçakoca dialect but in the DS are in a group, and the words that are used in different meanings in the Akçakoca language, although they are in the DS, are shown in a group. In addition, ancient/archaic elements in 132 words were shown as per item, then the meanings of ancient/archaic words were given, etymology studies were made on them, and finally, the words were studied diachronically and simultaneously by comparing them with their use in DLT. The semantics and phonetics of some words are also investigated, as well as how they function as nouns and verbs.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Akçakoca, Rize, Semantik, Derleme, Türkçe, Semantics, Compilation, Turkish
Kaynak
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
-
Sayı
58
