Brest litovsk bariş antlaşmasi’nin siyasi sonuçlari (sovyet rusya ve osmanli imparatorluğu açisindan)
Küçük Resim Yok
Tarih
2020
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Rusya’da Ekim İhtilali’yle iktidara gelen Bolşevikler, yayınladıkları bildiri ile tüm savaşan devletlere,savaşı sona erdirme ve ateşkes çağrısında bulunmuştur. Yapılan görüşmeler sonucunda 3 Mart 1918tarihinde Almanya, Rusya, Osmanlı Devleti, Bulgaristan ve Avusturya Macaristan İmparatorluğuarasında Brest Litovsk Barış Antlaşması imzalanmıştır. I. Dünya Savaşı’na İtilaf Devletleri sırasındankatılan Rusya İmparatorluğu, savaş sürecinde iç politikasında sorunlar yaşamış ve bütün bunlarRusya İmparatorluğu’nda Çar rejiminin kaldırılması ile sonuçlanmıştır. Daha savaşın ilk günlerinden I.Dünya Savaşı’nı emperyalist güçlerin kendi aralarında çıkar savaşı olarak nitelendiren Bolşevik Partisibaşta Lenin olmakla birlikte hâkimiyeti ele aldıktan sonra ilk iş olarak, Rusya’yı I. Dünya Savaşı’ndançıkarmaya çalışmıştır. Ekim Devrimi zamanı onlarla aynı cephede olan birçok parti bu meseledeonlarla aynı düşünceleri paylaşmadığından bu mesele hâkimiyet buhranını getirmiş, hatta SolSR’ler Temmuz ayında bu sebeple isyan bile çıkarmıştır. Ayrıca, Alman İmparatorluğu Bolşeviklerinateşkes isteklerini doğal olarak güçsüzlük göstergesi olarak kabul ettiklerinden barış için şartlarızorlayan Bolşeviklerin bile kabul etmeyeceği kadar ağır şartlar ileri sürmüştür. Durumun Rusya’nınaleyhine cereyan ettiğini anlayan Bolşevikler, Troçki’nin deyimiyle “ne savaş ne barış” sloganını ilerisürseler de Almanların ateşkesi kaldırarak 1918 yılının ilk aylarında hızlı bir şekilde Rusya arazilerinegirmesi ve başkent Petrograd’ın 40 km’sine kadar gelmesi Bolşeviklerin Alman İmparatorluğu’nunağır şartlarını kabul ederek onlarla ilk başta ateşkes, sonrasında ise Brest Litovsk Barış Anlaşması’nıimzalamasına sebep olmuştur. Bu anlaşmayla Rusya’da hâkimiyeti ele alan Bolşevikler, Finlandiya,Ukrayna, Baltık Denizi kenarındaki arazileri, Belarus’un bir kısmını, 1877-78 yıllarında yapılmış RusOsmanlı Savaşı’nın sonucu olarak elde ettiği Kars, Ardahan, Batum vilayetlerini terk etmeyi, UkraynaHalk Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanımayı, ordu ve deniz kuvvetlerini silahsızlandırmayı, müttefikdevletler için yaptığı propagandalara son vermeyi kabul etmiştir. Sovyet Rusya, Brest-LitovskAntlaşması ile nüfusunun %34’ünü, topraklarının %32’sini (Polonya, Baltık devletleri, Finlandiya,Ukrayna ve Beyaz Rusya topraklarının bir bölümünü), sanayi şirketlerinin %54’ünü, demiryollarının%33’ünü, demir cevherinin %73’ünü, kömür madenlerinin %90’ını kaybetmiştir. Ama Sovyet Rusyaile Brest Litovsk Antlaşması, Rusya için büyük kayıplara sebep olmuşken, metni imzalayan diğerülkeler açısından farklı sonuçlara sebep olmuştur. Özellikle Osmanlı Devleti, bu antlaşma sayesindeişgal altında bulunan Kars, Ardahan ve Batum vilayetlerini geri alabilmiştir. Ayrıca Rusya’nınmilletlerin mukadderatını tayin hakkını tanımış olması, Osmanlı Devleti’nin de ortaya çıkan budurumdan istifade etmesine neden olmuştur. Bir zamanlar Rusya İmparatorluğunun işgal ettiği bazı devletler, Doğu Avrupa’da Polonyalılar, Ukraynalılar, Baltık halkları, Güney Kafkasya’da AzerbaycanTürkleri, Gürcüler ve Ermeniler kendi cumhuriyetlerini ilan etmiş ve Sovyet işgaline kadar bağımsızdevlet olarak yaşamlarını sürdürmüştürler. Bu konuda yapılan diğer çalışmalarda daha çok Türk veAlman kayıtları kullanılmıştır. Bu çalışmanın diğerlerinden farkı ise Rusça kaynaklara ağırlık verilmesive Sovyet Rusya iç siyasetinde bu barış antlaşması ile ilgili süren tartışmaların gün yüzüne çıkarılmasıolmuştur. Çalışmada, genel anlamda Sovyet Rusya’yı Brest Litovsk Antlaşması’na götüren yol,antlaşmanın imzalanmasından sonra gelişen olaylar, barış antlaşmasının imzalanmasından sonradoğan sonuçlar hem Sovyet Rusya, hem de Osmanlı Devleti açısından değerlendirilmiştir. BrestLitovsk Antlaşması sadece birkaç ay yürürlükte olan bir antlaşma olsa da ister Sovyet Rusya, istersede Osmanlı Devleti açısından farklı sonuçlar doğurmuştur.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Belgi Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
2
Sayı
20
